EYİBis. [ər.] 1. Utanılacaq hal və ya hərəkət; nöqsan, kəsir, qüsur. Bundan əlavə, dəxi Yusif şahda həzar gunə özgə eyiblər tapdılar. M.F.Axundzadə. Eybimizi çulğalamışdı aba; Hər nə gəlirdi boşalırdı qaba. M.Ə.Sabir. Həqiqət, ər və arvad Bahadıra nəinki bir eyib tapmırdılar, hətta onu sevirdilər. N.Nərimanov. □ Eyib etmək eyib sanmaq, eyib tutmaq, eyibləndirmək, utandırmaq, qüsur tutmaq. Gül yanağın həsrətindən ağlasam eyb etmə, kim; Bülbüli şövqündə giryan şol gülixəndan edər. Nəsimi. Gözüm yaşı gündən-günə fərq elər; Eyb etməyin, məni qana qərq elər. M.V.Vidadi. Eybini açmaq - ifşa etmək, eybini, nöqsanını açıb göstərmək.
2. Utanılmalı, xəcalət çəkilməli. Eyib söz. Eyib iş. □□ Eybi yox(dur) - 1) razılıq bildirir. Sən zəlil ol, eybi yox, qoy güclü çəksin ləzzəti; Qoy səni xar eyləsinlər xanü əyan, qəm yemə! M.Ə.Sabir. Eybi yoxdur, mən sizin səadətiniz uğrunda iqbalımı bir daha sınaram. M.S.Ordubadi; 2) ziyanı yoxdur, fikir etmə (təsəlli bildirir). [Ceyran xala:] Eybi yoxdur, oğul! Ümidini itirmə. Mənim qızım dəyanətli qızdır. S.Rəhman. Eybinə gəlmək özü üçün eyib saymaq, utanmaq, sıxılmaq, xəcalət çəkmək. [Ömər:] Doğrusu, mənim eybimə gəlir deyəm. N.Nərimanov. Eybinə gəlir ki, bu sözləri dilinə gətirirsən? Ə.Vəliyev. Eybinə kor olmaq - öz eybini, qüsurunu, nöqsanını bilib utanmaq, xəcalət çəkmək. Ey zahidi-xudbin, yürü, öz eybinə kor ol! S.Ə.Şirvani. Elə bu başla zavod saxlayırsan? Eybinə kor olmaq əvəzinə, hökuməti borclu çıxarırsan? Ə.Vəliyev. Eybini üzünə demək - çəkinmədən birinin nöqsanını, qüsurunu açıb özünə söyləmək. Eyib də olsa - söylənilməsi eyib sayılan bir sözü dedikdə, hörmət, nəzakət gözləmək məqsədi ilə işlənən ifadə. [Hacı:] Xeyirdir, inşallah! Mənim, eyib də olsa, evdə bir yetişmiş qızım var, iki aydır ki, xəstə yatır. R.Əfəndiyev. [Səriyyə xala qoca pinəçiyə:] ..Bəlkə sən biləsən, eyib də olsa, kişinin adı Musadır, oğlanın da Firidun?.. M.Ibrahimov. Eyib etməz (eləməz) - b ax eybi yox(dur). [Gülməmməd:] Eyib etməz, ağlama, canımız sağ olsun, biz ölməmişik. M.Əliyev. [Vaqif Ağaməmməd Qacara:] Eyib etməz, sizə də çatar bir əvəz; Qatır cinsisiniz, doğubtörəməz. S.Vurğun. Eyib içində olmaq çox nöqsanlı, qüsurlu olmaq. Ozü eyib içində olduğu halda, başqalarına irad tutur. Eyib olsun! - danlama ifadəsi. [Rüstəm bəy:] ..Həsənqulu bəy, Rza bəy, sizin üçün eyib olsun ki, bu cürə axmaq sözə inanıb mənim qapıma gəlirsiniz. Ü.Hacıbəyov. Eyib yerlər - bədənin məhrəm yerləri. Nə eybi (var) - eyib etməz, eybi yoxdur, zərəri yoxdur; nə zərəri. Gər yar üçün əğyari tutum dust, nə eybi; Gül xatirinə eyləmişəm xarə məhəbbət. S.Ə.Şirvani. Hər bir ana dilini danışmaq ilə keçmişdəki gözəl günləri yad etməyin nə eybi var?! C.Məmmədquluzadə. Paylaşın - Hamı bilsin
|