Ağacdələnlər və kraş-testlər
Çin alimləri ağacdələnlərin sərbəst düşmə sürətindən min dəfə daha artıq yüklənmə ilə gün ərzində 12 min dəfə başla zərbəni necə vura bildiyini anlamaq üçün bu quşları yüksəksürətli kamera ilə çəkib, başlarının üçölçülü modelini hazırlayıb virtual kraş-testlər keçiriblər. Pekinin Beyxan Universitetinin bioloqu Yuybo Fanın rəhbərliyi ilə alimlər qrupu "PLoS ONE" jurnalında dərc olunmuş məqalədə belə bir nəticəyə gəlib ki, ağacdələnin kəlləsi və dimdiyində az miqdarda elastik toxuma "səpələnib". Bu toxumalar vibrasiyanın qarşısını alır və buna görə də ağacdələn hətta bütün günü "dülgərlik" işləri ilə məşğul olsa da baş ağrısı hiss eləmir.
Amerika oftalmoloqu İvan Şvab diqqət edib ki, ağacdələnlərin gördüyü işlər nəticəsində yarana biləcək gözün tor qişasının lay-lay çökməsi, baş-beyin və onurğa beyinin travmaları müşahidə olunmur. O, 2002-ci ildə "British Journal of Ophtalmology" jurnalında dərc etdirdiyi məqalədə qeyd edib ki, ağacdələnlərin sümükləri məsaməli struktura malikdir, aşağı çənələri isə zərbələrin gücünü zəiflədən qığırdaqlı ara qat ilə təchiz olunub. Bundan başqa, çənələri saxlayan əzələlər zərbə anından bir millisaniyə əvvəl gərilib dartılırlar və amortizasiya yastığı yaradıb zərbənin enerjisini elə yayırlar ki, o, beyindən yan keçir.
Çinli tədqiqatçılar həmkarlarının araşdırmalarının həqiqətə uyğun olduğunu qəbul edirlər. Lakin qeyd edirlər ki, əvvəlki təhqiqatçılar ağacdələnlərin hərəkətinin üçölçülü kinematikasına, say qiymətləndirməsinə və quşların sümüklərinin mikrostrukturunun təhqiqatına az diqqət ediblər. Fan və həmkarları bir neçə böyük ala-bəzək ağacdələnlərdən (Dendrocoposmajor)bir neçəsini tutdular. Qeyd edilən quşlar bu növün ən məşhur nümayəndələridir. Daha sonra 512 x 512 piksel ölçülü, saniyədə 2000 kadr çəkən yüksəksürətli videokamera montaj edilmiş qəfəsə quşları saldılar. Xüsusi kompüter proqramı quşların bədənlərinin və dimdiklərinin hərəkətini izləyir və quş qəfəsin taxtalarını deşərkən hər anı qeyd edirdi. Bu zaman zərbələr zərbə qüvvəsini ölçən cihazla qeyd olunurdu. Çəkilişlər göstərdi ki, zərbə zamanı ağacdələnlər dimdiklərini oxvari trayektoriya ilə hərəkət etdirir, bu isə onlara, zərə gücünü maksimum dərəcədə azaltmaqla kəlləyə düşən təzyiqi azaltmağa imkan verir. Alimlər, rentgen tomoqrafı və elektron mikroskop vasitəsilə onların beyinlərinin mikrostrukturunun xəritəsini hazırladılar. Daha sonra alimlər, material sınaqdan keçirən maşın vasitəsilə 12 ağacdələn kəlləsinə 50 və min Nyuton miqdarında güc verməklə onların möhkəmliyini yoxladılar. Hərəkət edən kəlləni möhkəm divarla toqquşduraraq virtual kraş-test keçirdilər. Məlum oldu ki, ağacdələnin beyni onun kəllə boşluğunun içərisində çox möhkəm oturub, buna görə də heç bir toqquşma baş vermir. Kəllə sümükləri nisbətən möhkəm və daha yumşaq hissələrin mozaikasından ibarətdir, bu sümüklər sıxılma vaxtı titrəyişin qarşısını alır.
Dimdiyin aşağı yarısı kəllənin yuxarı yox, aşağı hissəsində baş verən vibrasiyanın çox hissəsinin qarşısını alır, bu da beyni travmalardan qoruyur. Məqalənin müəllifləri hesab edirlər ki, onların təhqiqatı mühəndislərə möhkəmliyinə görə ağacdələn kəlləsindən geri qalmayacaq kaska və dəbilqə hazırlamağa kömək edə bilər.
elaci25102001
mence agacdelenler haqqinda melumatlar coxx maraqlidir saqolsun shagird.az
barby_2
agaclari,gulleri, quslari,yəni bitki ve heyvanat alemini bir sozle desek tebieti cox sevirem.hele insan ''AZƏRBAYCAN'' kimi cennet yerde boyuyende tebieti sevmemek mumkun deyil mence....tesekkurler bu maraqli xebere gore..................
leopard1
cox sag olun maraqli xebere gore
Qonaq__410874
ağacdelenler dimdiklerinize quvvet
Gülbahar
Maraqlidir.Gözel saytdır.
EL_SHARAAWY
maraqlıdır
Qonaq__704845
maraqlı məqalələrə ğörə çox sağ olun. R.E.18.07.2013.
Qonaq__659709
cok maraqlidi
minayə_xəlilova
çox maraqlıdir
Qonaq__52895
quslar tebietin bir parcasidir
gunay67
maraqli melumat idi
Qonaq__32077
allah tala yaratdiqi her bir canlini ele mukemmel,qusursuz yaratmisdir ki,onun butun hereketleri,qidalanmasi,qurulusu teneffusu,umumiyyetle her bir seyi onu narahat etmir.
ayaks
xosum gelir o heyvandan.1 sekildeki agacdelen qesengdir....
napolion
maraqlidir
Qonaq__265589
maraqlıdı
kkkkk
gözəldir
854
super
yeke_bas
maRAGlidi
mishka
maraqli idi
mishka
maraqli məlumatdi
Qonaq__369608
maraqlıdı(heç oxumadım)
ALN
heqiqeten maraqlidir.
Qonaq__94084
valah oxumadim ama mene ele gelir ki yaxi olar
ulvi_210
BILIRDIM
MusaSow
yarıya qədər oxudum və maraqsızdır
Doktor_Ali
Allahın möcüzəsidir bunu heçnəsiz mükəmməl yaratmaq yalnız Allaha məxsusdur
Qonaq__53234
cox gozel
Qonaq__53234
super
oyan
men bildiklerimin yarisi yazilib
Qonaq__413544
başınıza daş düşsün giclər
VBVN
Cox maraqlidir.
Mirkenan
maraqlidir
Qonaq__586216
Bakı
qedem
YAXSIDI
Alvan2001R
elllllaaaaaaadi hamsını oxudum...
Nərminf
yaxsidi maraqli idi .....................
efsun3008
Maraq dolu tebiet
Qonaq__2051118
çox gozəldir
Qonaq__735109
men hec vaxt tebiet haqqinda gozel sey oxumamisdim
Qonaq__735109
cox maraqli idi super
Qonaq__815891
maraqlidir.yasasin sagird.az
əəəəəəəəəəəəəəəəəəəəlllllllllllllllllllaaaaaaaaaaaaaaaa
Qonaq__1289468
çox əladır
Qonaq__1289468
mənasız həyat
qirilmazzencir
maraqli idi..........(oxuyanlar ucun).........
caanavar
əlaydı beləsini heç oxumamışdım
İlham_Elşad
oxudum maraqli idi
jkf
gozel heyvandir eeeeeeeeeeelllllllaaaaaaaaaaaaaa
Qonaq__1798582
cox super idi
Qonaq__1806714
ela idi deyecekdim amma oxuduqdan sonra lap zehlem getdi
Minaye_Gunel
Oxumadim ancaq maraqli gorsenir
frenksteyn
zordu zor
Qonaq__735124
halaldı bu yasında məqalə yazır. Mənə çata bilməzŞ
SARIF_MURSHUDOV
eladi halal olsun shagird.az
Qonaq__2924684
eladi ela neyi pisdi elaadi elaaa
Qonaq__6665642
Normaldı
Qonaq__7269023
booooombadi
Qonaq__8237311
cox yaxsi ve maraqli idi
Qonaq__8515479
bence agacdelen gozel bir qusdur
Qonaq__16395999
4-cu sinif ucun melumat var
Qonaq__14248603
elllaaaa
Qonaq__14616468
Gözədir amma mən kraş testlər istəmirdim
Qonaq__16157231
agacdelen cox gozel qusdu
Qonaq__16849880
gozeldir huu huu
Qonaq__23299812
quba seheri vel-vele
Qonaq__23536877
Cox gozel
Qonaq__25278156
yaxsiydi ancaq4cu sinifin basa duse bilmediyi seyler varrr
Qonaq__22674670
Maraqli idi 5 aldim
Qonaq__25394208
men 4-cu sinifde oxuyuram menim coooooooox xosuma geldi allah ne gozel canli yaradib birde var ki men bir onun seklini gormusem onun heqiqisini gorseydim♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♥♥♥♥♥♥♥♥♥♥♥