Qarışqaların böyük yük daşımalarının sirri açıldı

21.07.2010
Təbiət

Kembric (University of Cambridge) və Vürzburq (Universität Würzburg) universitetlərinin alimləri yüksək sürətli videokameraların köməyi ilə Atta vollenweideri növündən olan qarışqaların öz çəkiləri və ölçülərindən dəfələrlə böyük olan yükləri necə daşıdıqlarını lentə alıblar. Həmin videonu analiz edərək bu həşəratların balansı necə saxladıqları aydın olub.
Sözügedən qarışqalar ot sevəndirlər. Argentinada və Paraqvayda yaşayan bu qarışqa növləri otları və yarpaqları kəsərək öz yuvalarına aparırlar. Bəzən bu məsafə 100 metrə qədər olur.

Şəkil Thomas Endlein, W. Thaler
Entomoloqlar belə bir eksperiment aparıblar. Həmin qarışqalara ot əvəzinə portağal şirəsinə batırılmış kağız parçaları verirlər. Sonra isə qarışqaların onları hansı bucaq altında apardığını ölçürlər. Aydın olur ki, qarışqalar uzun kağızları qısa olan parçalardan fərqli olaraq böyük bucaq altında aparırlar.
Əlavə müşahidələr onu göstərdi ki, yük daşımada qarışqaların başının hərəkətlərinin böyük rolu var. Qarışqalar çənələrinin tutma yerlərini dəyişməyərək başlarının duruşunu dəyişirlər (başlarının aşağı və yuxarı qaldıraraq). Həmin bu taktika təpəcikləri qalxan və düşən zaman yardım edir.

Şəkil Karin Moll/University of Cambridge
Təpəyə qalxan zaman qarışqalar yükü böyük bucaq altında aparırlar, təpədən düşən zaman isə əksinə. Bu universitetlərin alimləri qarışqaların balanslaşdırılmamış yükü necə apardıqlarını təyin etmək fikrindədirlər..