Cümlə üzvləri
Cümlə üzvlərinin əlavəsi. Hissə 1.
Müəllif: Admin
(Əlavə edilib: 16.01.2012)
“ Arvad mənə, yəni pəncərəsində yaşıl pərdə çəkilmiş bu kiçik yataq otağında tir – tap uzanıb qalmış xəstəyə şalfeydən qarqara üçün dəm hazırlayır ” cümləsində işlənmişdir:
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Yüksək hiss və həyəcanla tələffüz edilən cümlələrə sual cümləsi deyilir
Bir iş hadisə əlamət haqqında məlumat verən adi təsvirə cümlələrə sual cümləsi deyilir
təkid, tələb məsləhət, nəsiyyət və s. ifadə edən cümlələrə sual cümləsi deyilir
sual məqsədilə işlədilən cümləyə sual cümləsi deyilir?
Əsas tərəfin tələbi ilə asılı tərəfin müəyyən hallara düşməsinə sual cümləsi deyilir
Söz birləşməsi və söz arasında 2 oxşar cəhət var
söz sintaktik, söz birləşməsi leksik vahiddir
hər ikisinin müəyyən sıralama qaydası var
söz ümumi hal bildirdiyi halda, söz birləşmasində konkretlik var
Söz birləşmələrinin 2 növü var
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin ikinci tərəfində olur
Asılı söz birinci tərəfdə işlənir
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin birinci tərəfində olur
Azərbaycan dilində ismi birləşmələrin növləri çoxdur
III növ təyini söz birləşməsinin I tərəfi və II şəxs əvəzliklərinin cəmi ilə ifadə olunanda bəzən II tərəflərdə bunlara uyğun mənsubiyyət şəkilçiləri işlədilmir
Gözləri dolğun, fikri aydın və s. “ qeyri – təyini ” ismi birləşmələrdir
“ Qeyri – təyini ismi birləşmələr ” ismi birləşmələrin nisbətən çox işlənən növləridir
Bu əlaqədə asılı söz əsas sözün tələbi ilə ismin hal şəkilçilərini qəbul edir
İdarə əlaqəsində asılı söz isim və substantivləşmiş başqa nitq hissələrindən olur
Əsas söz çox vaxt isim olur
İdarə əlaqəsində bir qayda olaraq, əvvəl asılı söz, sonra isə əsas söz işlənir
İş və hərəkətin məqsədini bildirir
Niyə? nədən ötrü? nə məqsədlə? suallarına cavab verir
Məqsəd zərfliyi səbəb zərfliyindən məna çalarına görə fərqlənmir
Üçün, ötrü qoşmaları ilə də ifadə olunur
Cümlədə fikir bitkinliyi şərti mənada işlənir
Hər cümlə bu və ya digər bir konkret fikri ifadə etmir
Cümlənin bir – biri ilə əlaqədar olan 3 cəhəti var
Vətənin keşiyində duranlara qayğı gərəkdir
Tükəz xala tez çırağı yandırdı
Elin sərvətini göz bəbəyi kimi qoruyun
Mətni düzgün oxumağı öyrənin
Nəqli cümlələrdə sözlərin qrammatik sırası daha çox gözlənilir
Azərbaycan dili cümlələrində sözlərin qanunauyğun sırasından danışanda, əsasən, sual cümlələri nəzərdə tutulur
Nəqli cümlələr başqa cümlə növlərinə nisbətən daha çox işlənir
Nəqli cümlələrin xəbərlərinin ifadə vasitələri azdır
Adlıq cümlənin xəbəri həm feli xəbər, həm də ismi xəbər ola bilər
Adlıq cümlə həm müxtəsər, həm də sadə ola bilər
Adlıq cümlənin xəbəri yalnız feli xəbərlərlə ifadə olunur
Adlıq cümlənin xəbəri III şəxsin təkində olur
Dostlar hər dərdimizə şərik çıxdılar
Adi dərəcə əlamətin adi haldan çox olduğunu bildirir.
Adi dərəcə əlamətin adi halda olduğunu bildirir.
Morfoloji üsulla yarandığını bildirir.
Əlamətin adi haldan az olduğunu bildirir.
Əlamətin olmadığını bildirir.
Cümlədə müəyyən sözün başqalarına nisbətən qüvvətli tələffüzünə məntiqi vurğu deyilir
Məntiqi vurğulu söz adətən xəbərin yanında gəlir
Məntiqi vurğulu söz cümlənin məqsəd və intonasiyaya görə növünü dəyişir
Xəbər özü də məntiqi vurğu altında deyilə bilər
Alpinistlər dağa sarı gedirlər
Uşaq xəstələndiyi üçün dərsə gəlməmişdi
Məktubu oxuyanda ananın gözləri yaşardı
Qardaşım qaça-qaça yanıma gəldi
Asılı tərəfin əsas tərəflə şəxsə və kəmiyyətə görə uyğunlaşmasına
iki və daha artıq sözün birləşməsinə
Əsas tərəfi adlarla ifadə olunan birləşmələrə
Əşyanın adını bildirməsinə
Bitmiş bir fikri ifadə etməsinə
Substantivləşmiş isim və sifət