Söz birləşmələri
Sintaktik əlaqələr. Hissə 1.
Müəllif: Qonaq__433242
(Əlavə edilib: 07.12.2014)
Binadan gözəl olmayan Telin qədrini nə bilər? Cümləsində sintaktik əlaqələri müəyyənləşdirin
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Usta Mehdi mənim babamdır.
Firudin bu tayfanın igid oğullarından biri idi.
Daldan atılan daş topuğa dəyər.
Körpə gülüşü... Ana sevinci...
Bu cümlələr bir hadisə, əşya, əlamət və s. haqqında məlumat vermək məqsədi ilə işlədilir
Nəqli cümlələr adi intonasiya ilə tələffüz edilir
Nəqli cümlələr başqa cümlə növlərinə nisbətən daha çox işlənir
Nəqli cümlələrdə sözlərin qrammatik sırası gözlənilmir
Xəbər cümlənin əmələ gəlməsində xüsusi rol oynayan cümlə üzvüdür
Cümlənin əsas əlamətlərindən biri xəbərə malik olmaqdır
Əgər xəbər yoxdursa, cümlə də yoxdur
Xəbər məna və qrammatik cəhətdən mübtədaya tabe olmur
Felin təsriflənməyən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
İfadə vasitələrinə görə xəbərlər iki cür olur
İsim, sifət, say, əvəzlik, məsdər, feli sifət və zərflə ifadə olunan xəbərlərə ismi xəbərlər deyilir
Felin təsriflənən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
Tabe sözün şəxs və kəmiyyətə görə əsas sözlə uyğunlaşmasına uzlaşma əlaqəsi deyilir
Bu əlaqə həm mübtəda ilə xəbər arasında, həm də II və III növ təyini birləşmələrinin tərəfləri arasında olur
Uzlaşma əlaqəsinin heç bir qrammatik göstəricisi yoxdur
Kəmiyyətə görə uzlaşma I və II şəxslərin tək və cəmində həmişə olduğu halda, III şəxsin cəmində bəzən pozulur
Bu əlaqədə asılı söz əsas sözün tələbi ilə ismin hal şəkilçilərini qəbul edir
İdarə əlaqəsində asılı söz isim və substantivləşmiş başqa nitq hissələrindən olur
Əsas söz çox vaxt isim olur
İdarə əlaqəsində bir qayda olaraq, əvvəl asılı söz, sonra isə əsas söz işlənir
Cümlə üzvündən sonra gələrək cümlə üzvünün mənasını izah edən, konkretləşdirən sözlərdir
Təyindən başqa, hər bir cümlə üzvünün əlavəsi ola bilər
Yazılı nitqdə əlavə ilə onun aid olduğu cümlə üzvü arasında tire, bəzən vergül qoyulur
Mübtəda üçüncü şəxsə aid sözlə ifadə olunursa, əlavə şəxs və kəmiyyətə görə onunla uyğun olmur
Bura mənim vətənimdir – Azərbaycandır
Küçələrə çıxanların içərisində iki gənc – İlyasla Fəxrəddin də var idi
O, kəndimizə yaz aylarında – gül – çiçək fəslində gəlmişdi
Sənin kimi gənclərin əsil cəbhəsi buradır – kənddir
Bura mənim vətənimdir – Azərbaycandır
Fərhad öz təhsilini Xətada – Çində almış, qüdrətli bir sənətkar olmuşdur
İndi bahar fəslidir – yazdır
Vətəni qorumaq üçün vətənpərvər övladlar yetişdirməliyik
Oğlum universitetə qəbul olunduğu üçün çox sevinirəm
Uşaq dincəlmək üçün bağa getdi
Öskürməmək üçün əlimi ağzıma tutmuşdum
Adlıq cümlənin xəbəri həm feli xəbər, həm də ismi xəbər ola bilər
Adlıq cümlə həm müxtəsər, həm də sadə ola bilər
Adlıq cümlənin xəbəri yalnız feli xəbərlərlə ifadə olunur
Adlıq cümlənin xəbəri III şəxsin təkində olur
Sintaktik cəhətdən bağlıdır
Qrammatik cəhətdən bağlıdır
Heç bir bağlılıqları yoxdur
Söz birləşmələrinin 2 növü var.
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin ikinci tərəfində olur.
Asılı söz birinci tərəfdə işlənir.
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin birinci tərəfində olur.
birinci tərəfi yiyəlik hal ikinci tərəfi mənsubiyyət şəyli birləşmələrə üçüncü növ təyini söz birləsmələri deyilir
üçüncü növ təyini söz birləşmələri arasında istənilən qədər söz daxil edilir
üçüncü növün tərəfləri ayrı-ayrı cəmləndiyi kimi birlikdədə cəmlənə bilir
birinci tərəfi yiyəlik hal şəkilçisiz ikinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili birləşmələrə ikinci növ təyini birləşmə deyilir
III növ təyini söz birləşməsi