Mürəkkəb cümlələr
Tabesiz mürəkkəb cümlələr. Hissə 1.
Müəllif: Admin
(Əlavə edilib: 13.12.2011)
Biri tabeli mürəkkəb cümlə deyil:
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
səbəb-nəticə əlaqəli mürəkkəb cümlə iki tərkib hissədən ibarət olmur.
ardıcıllıq əlaqəli mürəkkəb cümlələr isə iki sayda tərkib hissədən ibarət olur.
səbəb-nəticə əlaqəli tabesiz mürəkkəb cümlədə tərəflərdən biri görülmüş işin səbəbini, digəri isə nəticəsini bildirir.
ardıcıllıq əlaqəli mürəkkəb cümlədə işin ardıcıl icrası baş vermir.
heç biri düzgün variant deyil.
Mən hiss etdim ki, sən bu gün dərsə hazır deyilsən
Payız gəldi havalar soyudu.
Yaşar dərsini elədi, dostları ilə gəzməyə getdi
Taxıl vağamlayıb tökülür, bostanı alaq basır, bağlar suvarılmır, tədarük dəmir yol stansiyasına aparılıb təhvil verilmirdi
Səlmanın qorxusundan gözləri hədəqəsindən çıxmış, rəngi saralmışdı
Yaz gəldi, hər tərəfdə torpaq onun ilıq nəfəsi ilə qızınmağa başladı
Həm uşaqları çağırmışıq, həm də onların valideyinlərini
O, qapıdan içəri girəndə ayağa durduq, keçib əyləşəndən sonra biz də oturduq
İki və daha artıq sadə cümlənin birləşməsindən ibarət olan cümlələrə mürəkkəb cümlə deyilir
Mürəkkəb cümlələr iki növə ayrılır
Mürəkkəb cümləni əmələ gətirən sadə cümlələr bir – birilə sintaktik cəhətdən iki cür bağlanır
İki sözün birləşməsi ilə yaranan yeni mənalı sözlər mürəkkəb cümlə adlanır
Mən kəndə çatanda külək davam edir və küçələrdən sel axırdı
Evdəki uşaqlardan biri dərsini yazır, biri kitab oxuyur, biri şəkil çəkirdi
Elektrik naqilləri qırıldı, işıq söndü
Qarmon çalınır, nəğmə oxunur, rəqs edilir
Sən kəkliyi nə qədər sevsən də, onun xasiyyətini hələ yaxşı bilmirsən
Məhtaban ürəkdən istəsə belə, bu hündür hasardan aşa bilməzdi
Qızınız Ərmağan bilsə, qiyamət qoparacaq
Varım, dövlətim olmasa da, qolumun gücü ilə sizə kömək edərəm
Nöqsan var ki, yüzlərlə adama zərər vurur
Elə ki dörd divar canını sıxdı, Qış günəşi kimi göründü tək – tək
O yerə ki, insan ayağı dəyməzdi, indi oradan traktor səsi gəlir
Əminəm ki, hər şey yaxşı olacaq
Yer budaq cümləsi baş cümlədən sonra gəlir
Yer budaq cümləsində baş cümlədə yönlük, yerlik və çıxışlıq hallarda oraya, orada, oradan sözləri olmadıqda, onları bərpa etmək mümkündür
Baş cümlənin xəbəri odur, budur, oradadır, buradadır sözləri ilə ifadə olunur
Yer budaq cümləsi baş cümlədən həm sonra, həm də əvvəl işlənə bilir
Səbəb budaq cümləsi baş cümlədən əvvəl işlənir
Səbəb budaq cümləsi baş cümləyə ki bağlayıcısı ilə bağlanır
Səbəb budaq cümləsində bəzən baş cümlədə ona görə, ondan ötrü, o səbəbə gəlib sözləri işlənir
Səbəb budaq cümləsi baş cümlədən sonra işlənir
Bakı böyüyür, inkişaf edir
Ancaq Adil oxuyur, başqaları oxumurlar
Bağlayıcı sözlər köməkçi nitq hissəsidir
Bağlayıcı sözlər ədatlarla da işlənir
Bağlayıcı sözlər müxtəlif cümlə üzvləri olur
Bağlayıcı sözlərlə bağlanan budaq cümlələr baş cümlədən əvvəl gəlir
Aytən evə bir balaca gec gəldimi, anası ağır intizara düşürdü
Bütün bunlar onun üçündür ki, sən rahat oxuya biləsən
Zəhmət olsa da, gərək gözləyəsiniz
Məlumdur ki, düşmən asanlıqla yenilməz
Bu cümlədəki vasitəsiz nitq qarşılaşdırma əlaqəli tabesiz mürəkkəb cümlədir
Vasitəsiz nitqdəki mürəkkəb cümlənin tərəfləri intonasiya ilə bağlanmışdır
"səndən", "məndən" sözləri çıxışlıq hallı əvəzliklə ifadə olunmuş vasitəsiz tamamlıqlardır
Vasitəsiz nitqli bu cümləni vasitəli nitqə çevirsək tamamlıq budaq cümləli tabeli mürəkkəb cümlə alınar
Müəllifin sözləri müxtəsər cümlədir, feli xəbərlidir
yer, kəmiyyət, qarşılıq-güzəşt
Yazın gəlməsinə baxmayaraq, havalar soyuq keçirdi
Gülzar başını qaldırmırdı, ancaq anasının dediklərini eşidirdi
Piri baba bağçadakı ağaclara baxıb sevinirdi
tərzi-hərəkət budaq cümləsi
cümlələrin sayı birdən çoxdur
cümlələr bərabər hüquqludur
tərkibində tabelilik bağlayıcısı işlənməmişdir
bitkinlik intonasiyasına aiddir