Cümlə üzvləri
Həmcins üzvlü cümlələr. Hissə 1.
Müəllif: nermin_qemberli
(Əlavə edilib: 21.06.2014)
Cümlənin hansı üzvləri həmcins ola bilər?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Yazılmış sərhlər
Dildə nə qədər söz varsa, hamısından nitqdə istifadə olunur
Dilin heç bir sözü cümlədə kənarda qala bilməz
Cümlədə olan sözlər rollarına görə 3 qrupa bölünür
Dildə nə qədər söz varsa, hamısından nitqdə istifadə olunmur
İkinci dərəcəli baş üzvlərlə bağlı olur və onları aydınlaşdırır
İkinci dərəcəli cümlə üzvüdür
Tabe sözün şəxs və kəmiyyətə görə əsas sözlə uyğunlaşmasına uzlaşma əlaqəsi deyilir
Bu əlaqə həm mübtəda ilə xəbər arasında, həm də II və III növ təyini birləşmələrinin tərəfləri arasında olur
Uzlaşma əlaqəsinin heç bir qrammatik göstəricisi yoxdur
Kəmiyyətə görə uzlaşma I və II şəxslərin tək və cəmində həmişə olduğu halda, III şəxsin cəmində bəzən pozulur
Təyin cümlədə isimlə və ya isimləşmiş sözlərlə ifadə olunan cümlə üzvlərinə aid olub onları təyin edir
Necə? nə cür? nə qədər? neçənci? neçə? suallarına cavab olur
Təyin idarə əlaqəsi ilə başqa cümlə üzvlərinə tabe olur
Təyin quruluşca sadə və mürəkkəb olur
Hərəkətin tərzini bildirir
Əsas qrammatik sualı necə? sualıdır
Zərfliyin bu növü tərzi – hərəkət zərfləri ilə, sifətlə, feli bağlama ilə, qoşma qəbul etmiş isimlə ifadə olunmur
Cümlədə hərəkət bildirən cümlə üzvünə aid olur
Utandığından uşağın sifəti qızarmışdı
Mən onu uşaqlıq illərindən tanıyıram
Bu sözü mən sizə dəfələrlə demişəm
Səbəb və məqsəd zərflikləri arasında oxşar və fərqli cəhətlər var
Səbəb və məqsəd zərfliklərinin ifadə etdiyi iş xəbərdəki işdən əvvələ aid olur
Səbəb və məqsəd zərflikləri birinci növbədə mənalarına görə fərqlənir
Səbəb və məqsəd zərfliklərinin ayrıca sualları da var
Cümlədə fikir bitkinliyi şərti mənada işlənir
Hər cümlə bu və ya digər bir konkret fikri ifadə etmir
Cümlənin bir – biri ilə əlaqədar olan 3 cəhəti var
İki müstəqil sözü olan söz birləşməsində köməkçi sözün işlənməsi sadə söz birləşməsini mürəkkəb söz birləşməsinə çevirir
Söz birləşməsi iki sözdən ibarətdirsə onların hər biri müstəqil mənalı söz olmalıdır
Əgər söz birləşməsində iki müstəqil mənalı söz varsa, əlavə olaraq orada köməkçi söz işlənə bilər
Quruluşuna görə söz birləşmələri iki cür olur
İntonasiya cümlənin əsas göstəricilərindən deyil
Nida cümlələrinin xüsusi forması var
Azərbaycan dili cümlələrində sözlərin qanunauyğun sırasından danışanda, əsasən, sual cümlələri nəzərdə tutulmur
Hər bir cümlə bitmiş fikir ifadə etməklə yanaşı, müəyyən münasibət də bildirir
- Ağa, şikayətim var. - Kimə?
- Niyə baxa bilmirsən? - Başım ağrıdığından...
- Yaxşı, sən su şikayətinə baxa bilərsənmi? - Yox.
- Bəs sən kimsən, ağa? - Mən pristavın pomoşniki.
Verilən tapşırığı vaxtında yerinə yetirərlər
İdarədə sənədlərin qəbul ediləcəyinə söz verildi
Onlardan sonra, elə bil ki, onun yenidən tərpənməyə qoymurdular
Gələcəyi bu gündən düşünüb, ona görə hərəkət edərlər
Müəllim əlaçı şagirdləri təriflədi
Arif dərslərini yaxşı oxuyur
Uşaqlar həyətdə futbol oynayırdılar
Ceyhun siniflimizin əlaçısıdır
Əli dostu ilə səkidə söhbət edirdilər
Mübtəda iş görəni, hərəkətin, əlamətin istinad olunduğu canlı və cansız varlıqları, hadisələri mücərrəd anlayışları bildirir
Mübtəda ismin yiyəlik halında olur
Mübtəda kim? nə? hara? Suallarına cavab olur
Mübtəda ismin adlıq halında olur