I Bölmə. Fel
10. Feli sifət. Hissə 1.
Müəllif: ayka_sweet
(Əlavə edilib: 10.03.2013)
Feli sifətin sifətlə ortaq olmayan cəhəti hansıdır?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Yazılmış sərhlər
5-qayıdış,məlum, sadə, mürəkkəb, düzəltmə
6-məlum,məchul,qayıdış,şəxssiz,qarşılıq-birgəlik,icbari
5-məlum,məchul,qayıdış,qarşılıq-birgəlik,icbari
Felin vacib şəkli hərəkətin icrasının vacibliyini göstərir
Felin vacib şəklinin xüsusi qrammatik əlaməti yoxdur
Zaman şəkilçisi qəbul etmir
Məzmununda gələcək zaman anlayışı olur
Tütək tütəyə, ney neyə, saz saza, söz sözə qarışsın
Dağlar yavaş – yavaş yaşıl donunu soyunur
Qar yağsa, hava təmizlənər
İstəyirəm ki, daha yaxşı işləyəm
Felin bildirdiyi hərəkət ayrı – ayrı şəxslər tərəfindən icra edilir
Azərbaycan dilində qrammatik cəhətdən 3 şəxs var
Fellər şəxslərə aid şəkilçilər qəbul etsələr də dəyişmir
Felin şəxs və kəmiyyətə görə dəyişməsini göstərən şəkilçilər şəxs sonluqları adlanır
- maq məsdər şəkilçisidir
Cümlənin ifadə etdiyi fikirdə müxtəlif məna çalarları əmələ gətirən köməkçi nitq hissəsinə ədat deyilir
Dilimizdə həm bağlayıcı, həm də ədat kimi işlənən söz yoxdur
Ancaq sözü ədat kimi işlənəndə fərqləndirmə, ayırma, məhdudlaşdırma mənası verir
“ ki ” köməkçi sözü yerinə görə həm bağlayıcı, həm də ədat olur
“ da - də” sözünün cümlədə təkrarı yoxdursa, o, bir dəfə işlənərək fərqləndirici məna daşıyırsa ədat hesab olunur
Ancaq sözü ədat kimi işlənəndə fərqləndirmə, ayırma mənası vermir
Ancaq sözü cümlələr arasında işlənərək, cümlələri bir – birinə bağlayırsa, nitq hissəsi kimi ədat olur
Danışanın ifadə etdiyi fikrə münasibətini bildirən sözlərə ədat deyilir
Felin lazım şəkli arzu, istək bildirir
Lazım şəkli zaman şəkilçisi qəbul etmir və zamanlar üzrə dəyişmir
Məzmununda gələcək zaman anlayışı yoxdur
Formal əlaməti var, - malı² şəkilçisi vasitəsilə düzəlir
Qaçıb gəlmək – birləşməsində qaçıb feli bağlaması gəlmək hərəkətinin necə icra edildiyini bildirir
Felin qrammatik məna növləri üzrə dəyişə bilmir
Azərbaycan dilində feli bağlama şəkilçiləri yoxdur
Feli bağlama cümlədə təyin olur
Ehey, səsimə səs verin hardasınız
Ay can, ay can mənə mane olanlar özləri bəlaya düşdülər
Ah, dost – düşmən içində başımı necə qaldıracağam?
Nə etibarsız adammışsan, Arif, pəh - pəh - pəh!
Qrammatik şəkilçi vasitəsi ilə
Leksik şəkilçi vasitəsi ilə
Feldən fel düzəldən şəkilçi vasitəsi ilə
Xəbəri şəxssiz növ fel olan cümlənin mübtədası olmur.
Şəxssiz növ -ıl, məchul növ -ın şəkilçisi ilə düzəlir
Məchul növ təsirli, şəxssiz növ isə təsirsiz feldən düzəlir
Şəxssiz növ fellərin obyekti əsasən yönlük və çıxışlıq halda olur
Məchul növ hər üç şəxsdə, şəxssiz növ isə əsasən üçüncü şəxsdə olur
Isim sifət düzəldən ma-mə vurğu qəbul edir, inkar düzəldən ma-mə etmir
Isim sifət düzəldən şəkilçisi qrammatik, inkar düzəldən leksikdir
Felin ma-mə şəkilçisi sözə qoşularken sözün hərəkətini bildirmir, inkarlığını bildirir
Isimdən düzələn şəkilçi sözün inkarlığını bildirir