Söz birləşmələri
Uzlaşma əlaqəsi. Hissə 1.
Müəllif: femida222
(Əlavə edilib: 19.04.2013)
Hansı söz birləşməsinin tərəfləri arasında həm idarə, həm də uzlaşma əlaqəsi var?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Fikir bitkinliyi şərti mənada işlənir
Hər cümlə bu və ya digər konkret fikri ifadə edir
Söz birləşmələrini və cümlələri əmələ gətirən sözlər arasında həm məna əlaqələri, həm də sintaktik əlaqələr olur
Sintaktik əlaqələrin 3 növü var
Sözlər məna və sintaktik cəhətdən əlaqələnməsə, nə söz birləşməsi, nə də cümlə əmələ gələr
Sintaktik əlaqələrin 2 növü var
Formasına və məna xüsusiyyətlərinə görə təyini söz birləşmələri üç növə ayrılır
Birinci növ təyini söz birləşmələrin əmələ gəlməsində heç bir formal əlamət iştirak etmir
Birinci növ təyini söz birləşməsinin ikinci tərəfi əsasən sifətlə ifadə olunur
Birinci növ təyini söz birləşmələrinin tərəfləri arasında məna əlaqələri olur
Söz birləşməsini əmələ gətirən sözlərdən biri əsas, digəri ondan asılı olur
Asılı söz əsas sözə tabe olur və onu müxtəlif cəhətlərdən izah edir
Asılı söz əvəzinə daha çox birinci tərəf, əsas söz əvəzinə isə ikinci tərəf ifadələri işlənir
Dilimizdə bir qayda olaraq, əvvəl əsas söz, sonra isə asılı söz işlənir
Şair, heç aldanma dünya varına
Sən insan oğlunun taleyinə bax
Yol ver mənə, gül dərmişəm, sevdiyimçün aparım
Xəbərin qrammatik cəhətdən mübtədaya tabe olması qrammatik cəhətdən onunla uyğunlaşmasıdır
Xəbər mübtədaya aid hərəkət və əlamət bildirir
Xəbər cümlənin heç bir üzvünə tabe olmayan ən müstəqil üzvdür
Xəbərlə mübtəda arasında uzlaşma əlaqəsi olur
Felin təsriflənməyən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
İfadə vasitələrinə görə xəbərlər iki cür olur
İsim, sifət, say, əvəzlik, məsdər, feli sifət və zərflə ifadə olunan xəbərlərə ismi xəbərlər deyilir
Felin təsriflənən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
Kimə? nəyə? nə üçün? kimdə? və s. suallara cavab verir
Daha çox ismi xəbərə aid olur
İki cür olur: müəyyənlik bildirən və qeyri – müəyyənlik bildirən
İsmin yönlük, yerlik, çıxışlıq halında olan sözlərlə ifadə olunur
Nə qədər? sualına cavab verir
İş və hərəkətin tərzini bildirir
Nə dərəcədə? sualına cavab verir
Yer zərfləri, yer mənalı isimlər və ismi birləşmələrlə ifadə olunur
İş və hərəkətin, hadisənin zamanını bildirir
Nə vaxt? nə zaman? haçan? suallarına cavab verir
Zaman zərfləri, zaman mənalı isimlər, feli bağlama, feli bağlama tərkibləri və ismi birləşmələrlə ifadə olunur
Söz birləşmələri ilə ifadə oluna bilmir
Bəzən ədatlar və modal sözlər dialoqda ayrılıqda işləndikdə söz – cümlə kimi formalaşır
Cümlə üzvlərindən vergüllə ayrılır
Söz – cümlələr əsasən cümlədə xəbər vəzifəsində işlənir
Həm müxtəsər , həm də geniş ola bilər
2 uzlaşma, 1 yanaşma, 3 idarə
1 uzlaşma, 3 idarə, 1 yanaşma
iki müstəqil sözün məna və məzmunca birləşməsindən əmələ gəlir
tərəfləri əsas və asılı olur
əsas tərəfinə görə söz birləşmələri iki yerə bölünür
birinci növ təyini söz birlşməsinin tərəfləri birlikdə bir sintaktik vəzifə daşıyır
söz birləşmələri bir sözdən ibarət ola bilmir
Azərbaycan dünyanın gözəl ölkələrindən biridir
Azərbaycana getmək üçün hazırlaşıram
Biz Azərbaycanda yaşayırıq
Bakı Azərbaycanın paytaxtıdır
Canişinlikdə qəbul olunmaq bu gün çətin məsələ idi
Qızlar, görünür, Həmidə xanım dünəndən yuxusuz qalıb
Camaat yaylağa köçəndə el yolunda iynə atsan, yerə düşməzdi
Şərqi gəzib dolanmaq onun ən böyük arzusu idi