I Bölmə. Fel
8. Felin şəkilləri. Hissə 1.
Müəllif: frk
(Əlavə edilib: 03.01.2015)
İşin nə zaman və neçənci şəxs tərəfindən icarə edildiyini(edilmədiyini) bildirən fel şəklinə.... şəkli deyilir.
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
sağalt(maq), inandır(maq)
bitişdir(mək), qızartdır(maq)
yandır(maq), süpürtdür(mək)
tikdir(mək), xəstələndir(mək)
Məchul növdə fel təsirli olur
Məchul növdə üzərində iş görüləni bildirən söz mübtəda olur
Məchul növdə iş görən birbaşa meydana çıxır
Cümlənin xəbəri felin məchul növü ilə ifadə olunanda, iş görən şəxslə üzərində iş icra olunan əşya öz qrammatik vəzifələrini dəyişmir
Felin inkar şəkilçisi – ma, - mə şəkilçisi leksik şəkilçidir
İnkar şəkilçisi – ma, - mə vurğu qəbul edir
Felin təsdiq forması ilə inkar forması qarşı – qarşıya dayanır, bir – birinin əksini təşkil edir
Fellər öz – özlüklərində təsdiq formasında olmur
Fellər öz – özlüklərində təsdiq formasında olmur
Bəzən felin inkar şəkilçisinin saiti düşür
İnkar şəkilçisi –ma, - mə vurğu qəbul etmir
Felin inkar şəkilçisi qrammatik şəkilçidir
İdi, imiş lüğəvi mənası olmayan sözlərdir
İdi, imiş köməkçi nitq hissələrinin heç birinə uyğun gəlmir
Tarixən feldən törədiklərinə görə, onlara şərti olaraq “ köməkçi fel ” deyilmişdir
İdi, imiş köməkçi felləri isimlə, sifətlə, sayla, əvəzliklə işlənə bilmir
Məsdər də isim kimi ad bildirir
Məsdər mənsubiyyətə görə dəyişmir
Məsdər hərəkətin adını bildirir
Məsdər – maq, - məq şəkilçisi ilə düzəlir
Qeyri – qəti gələcək zaman
Feli bağlama başqa bir felə aid olmaqla, həmin felin bildirdiyi hərəkəti izah edir
Feli bağlamaları əmələ gətirən şəkilçilərə feli bağlama şəkilçiləri deyilir
Cümlədə daha çox təyin olur
Azərbaycan dilində feli bağlama şəkilçiləri çoxdur
Sonra, əvvəl, həmişə, tez, gec
İndidən, gündəlik, həmişəlik
Həmişə, qabaqkı, həmişəki
Cümlənin ifadə etdiyi fikirdə müxtəlif məna çalarları əmələ gətirən köməkçi nitq hissəsinə ədat deyilir
Dilimizdə həm bağlayıcı, həm də ədat kimi işlənən söz yoxdur
Ancaq sözü ədat kimi işlənəndə fərqləndirmə, ayırma, məhdudlaşdırma mənası verir
“ ki ” köməkçi sözü yerinə görə həm bağlayıcı, həm də ədat olur
Tabelilik bağlayıcıları cümlənin əlaqələnməsinə kömək edir
Tabelilik bağlayıcıları eyni hüquqlu sözlərin və eyni hüquqlu cümlələrin əlaqələnməsinə kömək edir
Tabelilik bağlayıcıları cümlənin həmcins üzvlərini, eləcə də tabesiz mürəkkəb cümləni əmələ gətirən sadə cümlələri bir – biri ilə bağlayır
Tabelilik bağlayıcılarının qrammatik əsası olmur
Quruluşca düzəltmə zərfdir
Hərəkətin icra olunduğu yeri bildirir
Cümlədəki vəzifəsinə görə bağlayıcılar iki növə bölünür
Tabesizlik bağlayıcıları cümlənin həmcins üzvlərini, eləcə də tabesiz mürəkkəb cümləni əmələ gətirən sadə cümlələri bir – biri ilə bağlayır
Bu bağlayıcılar eyni hüquqlu sözlərin və eyni hüquqlu cümlələrin əlaqələnməsinə kömək edir
Tabesizlik bağlayıcıları yalnız tabeli mürəkkəb cümlələrdə işlənir
Elə adamlarla oturub – durma
Elə hamı mən deyəni deyir
Elə bil ki, üzümüzə gün doğdu
2 zamanı var: sühudi zaman, nəqli keçmiş zaman
3 zamanı var: keçmiş zaman, indiki zaman, gələcək zaman
4 zaman var:sühudi zaman, indiki zaman, gələcək zaman, keçmiş zaman
Yaxşı şagird yaxşı oxuyar
Kənddə havalar yağmurludur
Qəflətən güclü külək başladı