Söz birləşmələri
Tabelilik əlaqəsi. Hissə 1.
Müəllif: nilka
(Əlavə edilib: 10.03.2014)
Mübtəda ilə xəbər arasında işlənən və tabelilik əlaqəsinə aid olan əlaqə hansıdır?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Yazılmış sərhlər
O, ağıllı və savadlı qızdır.
Mehman ilə Mahmud mağazaya getdi.
Onlar hündür binada yaşayırlar
Şagirdlər və müəllimlər həyətdə toplaşmışdılar.
Qonaqlar onun xalası, dayısı, əmisi və bibisi idi
Azərbaycan əsgəri bu torpağın üstündə məğrur gəzməlidir.
Ey həyat, sen nə qəribəsən?!
Aylar, illər səssiz-səmirsiz ötüb keçirdi.
Nə məsum baxırsan, dağlar gözəli?!
Qızılgül, ürəyindən nələr keçir?
İşin, hərəkətin, əlamətin obyektini bildirən bəzi qoşmalı sözlər və birləşmələr də cümlədə tamamlıq olur.
sifət olan sözlər tamamlıq olur
nitq hissələri cümlədə tamamlıq olur
tamamlıq cümlədə heç bir vəzifəni yerinə yetirmir
Mübtəda ilə xəbər arasında
Təyinlə tamamlıq arasında
1-ci növ təyini söz birləşməsi ilə
3-cü növ təyini söz birləşməsi ilə
2-ci növ təyini söz birləşməsi ilə
Bu cümlələr bir hadisə, əşya, əlamət və s. haqqında məlumat vermək məqsədi ilə işlədilir
Nəqli cümlələr adi intonasiya ilə tələffüz edilir
Nəqli cümlələr başqa cümlə növlərinə nisbətən daha çox işlənir
Nəqli cümlələrdə sözlərin qrammatik sırası gözlənilmir
Söz birləşməsini əmələ gətirən sözlərdən biri əsas, digəri ondan asılı olur
Asılı söz əsas sözə tabe olur və onu müxtəlif cəhətlərdən izah edir
Asılı söz əvəzinə daha çox birinci tərəf, əsas söz əvəzinə isə ikinci tərəf ifadələri işlənir
Dilimizdə bir qayda olaraq, əvvəl əsas söz, sonra isə asılı söz işlənir
Əmr, istək, arzu, xahiş, öyüd, məsləhət və s. kimi mənalar ifadə edir
Əmr cümləsinin xəbəri felin əmr şəkli ilə ifadə olunur
Felin əmr şəkli ilə əmr cümlələri arasında məna və qrammatik cəhətdən əlaqə yoxdur
Felin əmr şəklinin mənaları əmr cümlələrində dəqiqləşir
Nə qədər? sualına cavab vermir
İş və hərəkətin icra tərzini bildirir
Miqdar zərfləri və ismi birləşmələrlə ifadə olunur
Nə üçün? sualına cavab verir
İki müstəqil sözü olan söz birləşməsində köməkçi sözün işlənməsi sadə söz birləşməsini mürəkkəb söz birləşməsinə çevirir
Söz birləşməsi iki sözdən ibarətdirsə onların hər biri müstəqil mənalı söz olmalıdır
Əgər söz birləşməsində iki müstəqil mənalı söz varsa, əlavə olaraq orada köməkçi söz işlənə bilər
Quruluşuna görə söz birləşmələri iki cür olur
xurcunun bəzəkli naxışları
1)məna və qrammatik cəhətdən
4)köməkçi nitq hissələri vasitəsilə
3-cu növ təyini söz birləşməsi
2-ci növ təyini söz birləşməsi
feli sifət və məsdər tərkibləri
sadə düzəltmə və mürəkkəb olur
sözlərə nisbətən konkretdir
2-ci tərəf mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edir
Arasına istənilən qədər söz artırmaq olur
1-ci tərəf qeyri müəyyən təsirlik halda olur
3-cü növ təyini söz birləşməsinin tərəfləri arasında yanaşma əlaqəsi olur
İİİ növ təyini söz birləşməsi ilə
Uca dağlar məskənin olsun
M.P.Vaqif ağıllı, savadlı, hazırcavab və mərd bir şəxsiyyət idi
Ağam-ağam yağan qar yolları bürüdü
Ürəyin hər zaman döyünməlidir
birinci növ təyini söz birləşməsi
üçüncü növ təyini söz birləşməsi
Sən axşam və səhər çiçəkləri sulayarkən
Axşam dostlarımı qarşılayanda
Füzulinin məşhur "Leyli və Məcnun" poeması
Dağların və çəmənlərin gözəlliyi
Xəzər dənizinin qərb sahili