Söz birləşmələri
Sintaktik əlaqələr. Hissə 1.
Müəllif: Eltən
(Əlavə edilib: 12.10.2013)
“Mühəndis...”Nöqtələrin yerinə hansı söz yazılsa “mühəndis” sözü sintaktik əlaqədə əsas tərəf olar?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Sevdim meyvələrin yeyilənini Almanı, heyvani narı çox sevdim
Evə gələn qonaqlar bizdən razı getdilər
Yaralılara kömək etməliyəm
Bizim evimizdə qiymətli kitablar var
Adam böyüyə cavab qaytarmaz
Bu birləşmələr ismin yiyəlik halının və mənsubiyyət şəkilçilərinin köməyi ilə əmələ gəlir
Birləşmənin 2 – ci tərəfi 3 – cü şəxsin mənsubiyyət şəkilçisi ilə düzəlir
Üçüncü növ təyini söz birləşməsinin tərəfləri, əsasən, isimlərlə ifadə olunur
Üçüncü növ təyini söz birləşməsinin tərəfləri arasına istənilən qədər söz artırmaq olar
Quruluşca sadə və mürəkkəb olur
Zərflik daha çox zərflərlə ifadə olunur
Zərfliklər, əsasən, cümlənin ismi xəbərlərinə aid olur
Hərəkəti müxtəlif cəhətdən izah edir
Əmr, istək, arzu, xahiş, öyüd, məsləhət və s. kimi mənalar ifadə edir
Əmr cümləsinin xəbəri felin əmr şəkli ilə ifadə olunur
Felin əmr şəkli ilə əmr cümlələri arasında məna və qrammatik cəhətdən əlaqə yoxdur
Felin əmr şəklinin mənaları əmr cümlələrində dəqiqləşir
Yüksək hiss – həyəcanla tələffüz edilən cümlələrə nida cümləsi deyilir
Nida cümlələrinin xüsusi forması yoxdur
Nida cümləsinin üç növü var
Nəqli, sual və əmr cümlələri həyəcanlı intonasiya ilə deyiləndə nida cümləsinə çevrilir
İkinci dərəcəli baş üzvlərlə bağlı olur və onları aydınlaşdırır
İkinci dərəcəli cümlə üzvüdür
Nitq hissələri ilə ifadə olunan zərfliklər quruluşca sadədir
Zərflik quruluşca üç cür olur
Cümlənin feli xəbərlərinə aid olur və yanaşma əlaqəsi ilə onlara bağlanır
İkinci tərəfin hər üç şəxsin mənsubiyyət şəkilçisini qəbul etməsi
Tərəfləri arasına istənilən qədər söz artırılması
Tərəflərinin həm ayrı – ayrılıqda, həm də eyni zamanda cəmlənə bilməsi
Tərəflərinin, əsasən, isimlərlə ifadə olunması
Yaşamağı atalardan öyrənin
İkinci tərəfi adlarla ifadə olunan birləşmələrdir
Azərbaycan dilində feli birləşmələrin növləri çoxdur
İkinci tərəfi felin təsriflənməyən formaları ilə ifadə olunan birləşmələrdir
Vətəni sevən, vətəni sevəndə, vətəni sevmək birləşmələri feli birləşmələr deyil
Qeyri – müəyyən vasitəsiz tamamlığın cümlədə yeri sabitdir
Tərzi – hərəkət və kəmiyyət zərfliklərinin cümlədəki yeri sabitdir
Cümlədə cümlə üzvlərinin sırası heç bir qaydaya əsaslanmır
Cümlə sırası belədir: əvvəlcə mübtəda, sonra xəbər
Mübtəda buraxıla da bilər
Hər iki baş üzvün iştirakı ilə yaranır
Adlıq cümlənin xəbəri həm feli xəbər, həm də ismi xəbər ola bilər
Adlıq cümlə həm müxtəsər, həm də sadə ola bilər
Adlıq cümlənin xəbəri yalnız feli xəbərlərlə ifadə olunur
Adlıq cümlənin xəbəri III şəxsin təkində olur
Bizim təbiəti ilə ürəkləri fəth edən torpaqlarimizi düşmən tapdağından azad olunacaqdır
Qoy həmişə ədalət hökm sürsün
Dərdini gizlədən dərmanını tapmaz
sadə düzəltmə və mürəkkəb olur
sözlərə nisbətən konkretdir
Hal və mənsubiyyət şəkilçilərinin iştirakı olmadan yaranan birləşmələrə
Birinci tərəfi yiyəlik hal, ikinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili birləşmələrə
Birinci tərəfi yiyəlik hal şəkilçisiz, ikinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili(ı, i, u, ü)birləşmələrə
Əsas tərəfləri fellərdən ibarət olan birləşmələrə
Əsas tərəfləri adlarla ifadə olunan birləşmələrə
2 və ya daha artıq xəbəri olan cümlələrdən
Nə edir? nə olacaq? nə etsə? və s. suallarından birinə cavab verir
Frazeoloji birləşmələr təsriflənən şəkildə cümlənin ismi xəbəri olur
Feli bağlamalarla ifadə olunan xəbərlər ismi xəbərlərdir
Adlarla (isim, sifət, say, əvəzlik, zərflə) ifadə olunan xəbərlər ismi xəbərlərdir
İsmi xəbərlər təyinə aid olur