Cümlə
Cümlənin məqsəd və intonasiyaya görə növləri. Hissə 1.
Müəllif: Qonaq__159698
(Əlavə edilib: 26.11.2013)
Nəqli cümləni göstərin.
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Yazılmış sərhlər
Azər, sən yaman dərslərində geriləmisən!
Atam, anam və mən sabah kəndə gedəcəyik.
Əlbəttə ki, bu işi yalnız sən görə bilərdin.
Mən və dostlarım sabah Aygünün evinə qonaq gedəcəyik.
Sizi, ailəniz bu xoş xəbər münasibətilə təbrik edirəm.
Cümlə yeganə nitq vahididir ki, fikir ifadə edir
Cümlə iki və daha artıq sözdən ibarətdirsə, onlardan biri xəbər kimi formalaşmış olmalıdır
Xəbər cümlənin formalaşmasında əsas rol oynamır
Cümlə nitqin əsas vahididir
mübtədası olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
xəbəri olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
tamamlığı olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
təyini olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
sadə, düzəltmə və mürəkkəb
Söz birləşmələrini və cümlələri əmələ gətirən sözlər arasında həm məna əlaqələri, həm də sintaktik əlaqələr olur
Sintaktik əlaqələrin 3 növü var
Sözlər məna və sintaktik cəhətdən əlaqələnməsə, nə söz birləşməsi, nə də cümlə əmələ gələr
Sintaktik əlaqələrin 2 növü var
Nida cümlələrinin xüsusi forması var
Nida cümlələri, əsasən, üç yolla əmələ gəlir
Nida cümlələri başqa cümlə növlərinə nisbətən daha çox işlənir
Nida cümlələri, adətən, bədii əsərlərin dilində, xüsusi dram əsərlərində, şeirdə çox işlənir
Vətənin keşiyində duranlara qayğı gərəkdir
Qabaqkı sıralar bomboş idi
Yaşıl zəmilər göz oxşayır
Aşağı mərtəbələr tərtəmiz idi
Daş hasarlar, torpaq damlar sökülür, şəhərə bir açıqlıq gəlir
Dilimizdə zərfliklərin cümlənin əvvəlində işləndikləri halları yoxdur
Yalnız baş üzvlərdən ibarət olan cümlələrdə əvvəl mübtəda, sonra xəbər işlənir
Mübtəda ilə xəbər yerini dəyişdikdə cümlə üzvlərinin sırası pozulur
Cümlə üzvləri müəyyən qanunauyğunluqla sıralanır
Daldan atılan daş topuğa dəyər
Arxı tullanmamış bərəkallah demə
Sözünü yerini bilməyənin gərək dərsini verəsən
Sahilboyu addımbaşı qazmalara rast gəlirsən
Xeyirxahlığınız insanları sevindirəcək
Məni valeh edən sənin alicənablığındır
Dağ çayının səsi eşidilirdi
Onlar bu sözləri Qacara çatdırdılar
İşləməyənə tənbəl deyirlər
Qaranlıq yerə daş atmazlar
Gecə saat ikidə bizi təcili oyatdılar
Adlıq cümlənin xəbəri həm feli xəbər, həm də ismi xəbər ola bilər
Adlıq cümlə həm müxtəsər, həm də sadə ola bilər
Adlıq cümlənin xəbəri yalnız feli xəbərlərlə ifadə olunur
Adlıq cümlənin xəbəri III şəxsin təkində olur
Vətənə dözümlü və iradəli igidlər gərəkdir
Mən dünən dostumu bağda gördüm
Şəhərdə gördüyümüz həmin hündür qədim daş qala Qız qalasıdır.
İşimiz həm faydalı, həm də maraqlı idi.
Hər gecə kəndlərini, bir tərəfi çökmüş daxmalarını, babasının əkdiyi tut ağacını yuxusunda görürmüş.
Vətənpərvərlik, milli mənlik tərbiyəsi bu gün çox vacibdir.
Gülzarla Vüsal əlaçı şagirdlərdir.
Cümlədə müəyyən sözün başqalarına nisbətən qüvvətli tələffüzünə məntiqi vurğu deyilir
Məntiqi vurğulu söz adətən xəbərin yanında gəlir
Məntiqi vurğulu söz cümlənin məqsəd və intonasiyaya görə növünü dəyişir
Xəbər özü də məntiqi vurğu altında deyilə bilər
sadə düzəltmə və mürəkkəb olur
sözlərə nisbətən konkretdir
mübtəda ismin adlıq halında olur
kim nə hara suallarından birinə cavab verir