Sadə cümlələr
Şəxssiz cümlələr. Hissə 1.
Müəllif: Admin
(Əlavə edilib: 15.01.2012)
“ Salondakılara sabahkı tədbirdə iştirak etmələri barəsində xəbərdarlıq edildi ” cümləsinin növünü müəyyənləşdirin:
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Azər, sən yaman dərslərində geriləmisən!
Atam, anam və mən sabah kəndə gedəcəyik.
Əlbəttə ki, bu işi yalnız sən görə bilərdin.
Mən və dostlarım sabah Aygünün evinə qonaq gedəcəyik.
Sizi, ailəniz bu xoş xəbər münasibətilə təbrik edirəm.
mürəkkəb söz birləşməsi 3 və daha artıq sözün, sadə söz birləşməsi isə 2 sözün məna və qrammatik cəhətdən birləşməsindən əmələ gəlir.
Onlar arasında fərq yoxdur!
Mürəkkəb söz birləşməsi, məcazi mənada işlənir, sadə söz birləşməsi isə məcazi mənada işlənmir.
Sadə söz birləşməsi yalnız isimdən və saydan, mürəkkəb söz birləşməsi isə sifətdən və feldən ibarət olur.
Sadə söz birləşmələrində köməkçi nitq hissəsi istifadə olunur, mürəkkəb söz birləşməsində isə istifadə olunmur.
mübtədası olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
xəbəri olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
tamamlığı olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
təyini olan yaxud olmasa da asanlıqla bərpa edilə bilən cümlələrə deyilir
İsmin adlıq halında olan sözlər və birləşmələrlə
Hərf və söz birləşmələri ilə
Cümlədə olan şəkilçilər ilə
Bu birləşmələrin tərəfləri eyni zamanda cəmlənə bilmir
Bu birləşmələr mənsubiyyət şəkilçilərinin köməyi ilə əmələ gəlir
Birləşmənin yaranması üçün birinci tərəfdə şəkilçi olmur
Birləşmənin ikinci tərəfi 3 – cü şəxsin mənsubiyyət şəkilçisini qəbul edir
Xəbərin qrammatik cəhətdən mübtədaya tabe olması qrammatik cəhətdən onunla uyğunlaşmasıdır
Xəbər mübtədaya aid hərəkət və əlamət bildirir
Xəbər cümlənin heç bir üzvünə tabe olmayan ən müstəqil üzvdür
Xəbərlə mübtəda arasında uzlaşma əlaqəsi olur
Felin təsriflənməyən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
İfadə vasitələrinə görə xəbərlər iki cür olur
İsim, sifət, say, əvəzlik, məsdər, feli sifət və zərflə ifadə olunan xəbərlərə ismi xəbərlər deyilir
Felin təsriflənən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
Vasitəli tamamlıq ismin təsirlik halında olur
Vasitəli tamamlıq iki cür olur
Bəzən ismi xəbərlə də bağlı ola bilir
Yalnız feli xəbərlə bağlı olur
Cümlə intonasiyasının olması
Bitmiş fikir ifadə etməsi
Qrammatik cəhətdən formalaşmış xəbərə malik olması
İki müstəqil sözü olan söz birləşməsində köməkçi sözün işlənməsi sadə söz birləşməsini mürəkkəb söz birləşməsinə çevirir
Söz birləşməsi iki sözdən ibarətdirsə onların hər biri müstəqil mənalı söz olmalıdır
Əgər söz birləşməsində iki müstəqil mənalı söz varsa, əlavə olaraq orada köməkçi söz işlənə bilər
Quruluşuna görə söz birləşmələri iki cür olur
Feli xəbərli sadə cümlədir
Yanaşma əlaqəsində olan üç söz var
İdarə əlaqəsinin asılı tərəfi olan sözlər eyni cümlə üzvü deyil
Təyinləri quruluşca sadədir
Xəbər frazeoloji birləşmə ilə ifadə olunub
Bütün cümlə üzvləri iştirak edir
Qaldırıb və can atır həmcins təyinlərdir
Cümlənin təyini və mübtədası sadədir
Sənin dediklərin tamamilə düzdür
Düzdür, riyaziyyatdan bir az anlayıram
Yəqin etdim ki, sən düz demirsən
Güman gələn yerləri ələk – vələk etdilər
Yüksək hiss – həyəcanla tələffüz edilən cümlələrə əmr cümləsi deyilir
Əmr cümləsinin xəbəri felin xəbər şəkli ilə ifadə olunur
Əmr cüməsinin üç növü var
Felin əmr şəkli ilə əmr cümlələri arasında məna və qrammatik cəhətdən əlaqə var
2 uzlaşma, 1 yanaşma, 3 idarə
1 uzlaşma, 3 idarə, 1 yanaşma
sözdə 2 cingiltili və 1 kar samit var
deyilişi ilə yazılışı fərqlənmir
sözdəki o və a açıq saitdir
2-ci tərəf mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edir
Arasına istənilən qədər söz artırmaq olur
1-ci tərəf qeyri müəyyən təsirlik halda olur
3-cü növ təyini söz birləşməsinin tərəfləri arasında yanaşma əlaqəsi olur
Müəllim əlaçı şagirdləri təriflədi
Arif dərslərini yaxşı oxuyur
Uşaqlar həyətdə futbol oynayırdılar
Ceyhun siniflimizin əlaçısıdır
Əli dostu ilə səkidə söhbət edirdilər
birinci tərəfi yiyəlik hal ikinci tərəfi mənsubiyyət şəyli birləşmələrə üçüncü növ təyini söz birləsmələri deyilir
üçüncü növ təyini söz birləşmələri arasında istənilən qədər söz daxil edilir
üçüncü növün tərəfləri ayrı-ayrı cəmləndiyi kimi birlikdədə cəmlənə bilir
birinci tərəfi yiyəlik hal şəkilçisiz ikinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili birləşmələrə ikinci növ təyini birləşmə deyilir
Çox keçmişəm bu dağlardan
Düşərgəmiz çayın vadisində idi
Bu ahəstə ayaq səsləri onunkudur
Səni heç buralarda tanıyan varmı?
Belə şəkil karikatura deyildir