I bolmə
Sintaktik əlaqələrin növləri. Hissə 1.
Müəllif: Admin
(Əlavə edilib: 18.08.2011)
Sintaktik əlaqələrin hansı növü eyni hüquqlu sözlər arasında olur?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Yüksək hiss və həyəcanla tələffüz edilən cümlələrə sual cümləsi deyilir
Bir iş hadisə əlamət haqqında məlumat verən adi təsvirə cümlələrə sual cümləsi deyilir
təkid, tələb məsləhət, nəsiyyət və s. ifadə edən cümlələrə sual cümləsi deyilir
sual məqsədilə işlədilən cümləyə sual cümləsi deyilir?
Əsas tərəfin tələbi ilə asılı tərəfin müəyyən hallara düşməsinə sual cümləsi deyilir
Cümlədə hərəkəti bildirir
Cümlədə hərəkəti müxtəlif cəhətdən izah edir
Cümlədə müraciət olunanı bildirir
Cümlədə hərəkəti icra edəni bildirir
mürəkkəb söz birləşməsi 3 və daha artıq sözün, sadə söz birləşməsi isə 2 sözün məna və qrammatik cəhətdən birləşməsindən əmələ gəlir.
Onlar arasında fərq yoxdur!
Mürəkkəb söz birləşməsi, məcazi mənada işlənir, sadə söz birləşməsi isə məcazi mənada işlənmir.
Sadə söz birləşməsi yalnız isimdən və saydan, mürəkkəb söz birləşməsi isə sifətdən və feldən ibarət olur.
Sadə söz birləşmələrində köməkçi nitq hissəsi istifadə olunur, mürəkkəb söz birləşməsində isə istifadə olunmur.
sadə, düzəltmə və mürəkkəb
Formasına və məna xüsusiyyətlərinə görə təyini söz birləşmələri üç növə ayrılır
Birinci növ təyini söz birləşmələrin əmələ gəlməsində heç bir formal əlamət iştirak etmir
Birinci növ təyini söz birləşməsinin ikinci tərəfi əsasən sifətlə ifadə olunur
Birinci növ təyini söz birləşmələrinin tərəfləri arasında məna əlaqələri olur
Sözlərin birləşməsindən əmələ gəlməsi
İntonasiya bitkinliyinin olması
Xəbər cümlənin əmələ gəlməsində xüsusi rol oynayan cümlə üzvüdür
Cümlənin əsas əlamətlərindən biri xəbərə malik olmaqdır
Əgər xəbər yoxdursa, cümlə də yoxdur
Xəbər məna və qrammatik cəhətdən mübtədaya tabe olmur
Dilimizdə zərfliklərin cümlənin əvvəlində işləndikləri halları yoxdur
Yalnız baş üzvlərdən ibarət olan cümlələrdə əvvəl mübtəda, sonra xəbər işlənir
Mübtəda ilə xəbər yerini dəyişdikdə cümlə üzvlərinin sırası pozulur
Cümlə üzvləri müəyyən qanunauyğunluqla sıralanır
Verilən tapşırığa vaxtında əməl edərlər
Xəstəni sakitləşdirmək üçün xeyli əziyyət çəkdilər
- Ağa, şikayətim var. - Kimə?
- Niyə baxa bilmirsən? - Başım ağrıdığından...
- Yaxşı, sən su şikayətinə baxa bilərsənmi? - Yox.
- Bəs sən kimsən, ağa? - Mən pristavın pomoşniki.
Bəzi nidalar da təklikdə söz – cümlə kimi işlənir
Söz – cümlələr bir sözdən ibarət olur
Söz – cümlələr əsasən cümlədə xəbər vəzifəsində işlənir
Bəzən ədatlar və modal sözlər dialoqda ayrılıqda işləndikdə söz – cümlə kimi formalaşır
Adlıq cümlənin xəbəri həm feli xəbər, həm də ismi xəbər ola bilər
Adlıq cümlə həm müxtəsər, həm də sadə ola bilər
Adlıq cümlənin xəbəri yalnız feli xəbərlərlə ifadə olunur
Adlıq cümlənin xəbəri III şəxsin təkində olur
Bütün sahə - quyular bir anda onun gözləri qarşısında canlandı
Daha içəridə - dəzgahların yanında işləyənlər heç bir təşviş göstərmirdilər
Orada – otağın qarşısındakı alaçıqda bir dirək basdırılmışdı
Qapını döyən mənim - dostumdur.
bərabərhüquqlu olmayan sözlərə
eynicinsli və bərabərhüquqlu sözlərə
Söz birləşmələrinin 2 növü var.
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin ikinci tərəfində olur.
Asılı söz birinci tərəfdə işlənir.
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin birinci tərəfində olur.
2-ci tərəf mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edir
Arasına istənilən qədər söz artırmaq olur
1-ci tərəf qeyri müəyyən təsirlik halda olur
3-cü növ təyini söz birləşməsinin tərəfləri arasında yanaşma əlaqəsi olur
tərkibində yalnız mübtəda olan sözlər
tərkibində yalnız xəbər olan
mübtəda və xəbər olan cümlələr
tərkibində ikinci dərəcəli üzvlər olan
Bu adamı yaxşı tanımıram.
Ey gözəl insan qana susama!
Məlikməmməd qardaşlarının ucbatından quyuda qalmalı oldu.
Sakit-sakit bulanıb axan Araz çayı idi.
Dağlar oğlu, dağlar sənə yar olsun.
Nənəsini görmək üçün rayona getməli idi
Akif bu gün ailəsi ilə birlikdə gəzintiyə getmək üçün dərslərini tez qurtardı
Müalicəmi davam etdirmək üçün həkimin yanına getdik
Yağış yağdığı üçün binanın inşaatı yarımçıq qaldı
Yüksək qiymət aldığıma görə təriflədilər
Cavan çinar ağacı burada idi
2 ci təyini söz birləşməsi
1 ci təyini söz birləşməsi
3 cü təyini söz birləşməsi
1ci və 2ci təyini söz birləşməsi
2ci və 3 cü təyini söz birləşməsi