Söz birləşmələri
Sintaktik əlaqələr. Hissə 1.
Müəllif: nezrin
(Əlavə edilib: 24.04.2015)
Söz birləşmələrini və cümlələri təşkil edən sözlər arasında neçə cür əlaqə var?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
O, ağıllı və savadlı qızdır.
Mehman ilə Mahmud mağazaya getdi.
Onlar hündür binada yaşayırlar
Şagirdlər və müəllimlər həyətdə toplaşmışdılar.
Qonaqlar onun xalası, dayısı, əmisi və bibisi idi
Azər, sən yaman dərslərində geriləmisən!
Atam, anam və mən sabah kəndə gedəcəyik.
Əlbəttə ki, bu işi yalnız sən görə bilərdin.
Mən və dostlarım sabah Aygünün evinə qonaq gedəcəyik.
Sizi, ailəniz bu xoş xəbər münasibətilə təbrik edirəm.
Mübtəda ilə xəbər arasında
Təyinlə tamamlıq arasında
Söz birləşmələrinin 2 növü var
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin ikinci tərəfində olur
Asılı söz birinci tərəfdə işlənir
Azərbaycan dilində söz birləşməsinin əsas sözü birləşmənin birinci tərəfində olur
Formasına və məna xüsusiyyətlərinə görə təyini söz birləşmələri üç növə ayrılır
Birinci növ təyini söz birləşmələrin əmələ gəlməsində heç bir formal əlamət iştirak etmir
Birinci növ təyini söz birləşməsinin ikinci tərəfi əsasən sifətlə ifadə olunur
Birinci növ təyini söz birləşmələrinin tərəfləri arasında məna əlaqələri olur
Cümlənin növlərinə aid intonasiya cümlələrin özlərini bir – birindən fərqləndirmir
İntonasiya da cümlənin əsas əlamətlərindəndir
Cümlənin bir – biri ilə əlaqədar olan iki cəhəti var
Cümləyə məxsus intonasiya şifahi nitqdə özünü göstərir
Bu əlaqə eyni hüquqlu sözlər arasında olur
Bu əlaqədə olan sözlərdən ikisi eyni qrammatik formada olur
Bu əlaqədə olan sözlərdən biri o birinə tabe olmur
İsmin yönlük, yerlik, çıxışlıq halında olan sözlərlə ifadə olunur
Kimə? kimdə? nədən? nə üçün? və s. suallara cavab verir
Vasitəli tamamlıqlar qoşma ilə işlənən adlıq və yiyəlik hallarla ifadə olunmur
Bəzən ismi xəbərlə də bağlı olur
Tərzi – hərəkət zərflikləri
Səbəb və məqsəd zərflikləri arasında oxşar və fərqli cəhətlər var
Səbəb və məqsəd zərfliklərinin ifadə etdiyi iş xəbərdəki işdən əvvələ aid olur
Səbəb və məqsəd zərflikləri birinci növbədə mənalarına görə fərqlənir
Səbəb və məqsəd zərfliklərinin ayrıca sualları da var
Durna gözlü, kosmosa yol, insana hörmət
Şirin meyvə, başdan ayağa, mənalı söz
Uca dağ, dağlardan uca, gözləri dolğun
Əlində məktub, məktəb binası, qızıl üzük
- Ağa, şikayətim var. - Kimə?
- Niyə baxa bilmirsən? - Başım ağrıdığından...
- Yaxşı, sən su şikayətinə baxa bilərsənmi? - Yox.
- Bəs sən kimsən, ağa? - Mən pristavın pomoşniki.
Ağlamayın, ağlamayın, analar!
Elçin oxuyur, səbinə düşünür
Döşünə döymək, lovğalanmaq pis xasiyyətdir
Dağları, düzləri ağ qar bürüyüb
Uşaqlar həyətdə danışır və mübahisə edirlər
Asılı tərəfin əsas tərəflə şəxsə və kəmiyyətə görə uyğunlaşmasına
iki və daha artıq sözün birləşməsinə
Əsas tərəfi adlarla ifadə olunan birləşmələrə
Əşyanın adını bildirməsinə
Bitmiş bir fikri ifadə etməsinə
Nənəsini görmək üçün rayona getməli idi
Akif bu gün ailəsi ilə birlikdə gəzintiyə getmək üçün dərslərini tez qurtardı
Müalicəmi davam etdirmək üçün həkimin yanına getdik
Yağış yağdığı üçün binanın inşaatı yarımçıq qaldı
Yüksək qiymət aldığıma görə təriflədilər
2 ci təyini söz birləşməsi
1 ci təyini söz birləşməsi
3 cü təyini söz birləşməsi
1ci və 2ci təyini söz birləşməsi
2ci və 3 cü təyini söz birləşməsi
İki müstəqil sözün məna və qrammatik cəhətdən birləşməsi ilə yaranır
Əsas və asılı tərəfi olur
Həm ayrı həm defislə yazılır
Əsasən cümlənin mürəkkəb üzvü olur
Quruluşuna görə sadə və mürəkkəb olur