Sadə cümlələr
“Söz – cümlə”. Hissə 1.
Müəllif: Admin
(Əlavə edilib: 17.01.2012)
Söz – cümlələr haqqındakı fikirlərdən biri yanlışdır:
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Sözün duzunu zarafatla deyərlər.
Duzu bu işdən mənim gözüm su içmir.
Duz danışsan başın ağrımaz.
Cümlə yeganə nitq vahididir ki, fikir ifadə edir
Cümlə iki və daha artıq sözdən ibarətdirsə, onlardan biri xəbər kimi formalaşmış olmalıdır
Xəbər cümlənin formalaşmasında əsas rol oynamır
Cümlə nitqin əsas vahididir
Cümlə yeganə nitq vahididir ki, fikir ifadə edir
Cümlə iki və daha artıq sözdən ibarətdirsə, onlardan biri xəbər kimi formalaşmış olmalıdır
Xəbər cümlənin formalaşmasında əsas rol oynamır
Cümlə nitqin əsas vahididir
Nida cümlələrinin xüsusi forması var
Nida cümlələri, əsasən, üç yolla əmələ gəlir
Nida cümlələri başqa cümlə növlərinə nisbətən daha çox işlənir
Nida cümlələri, adətən, bədii əsərlərin dilində, xüsusi dram əsərlərində, şeirdə çox işlənir
İkinci dərəcəli baş üzvlərlə bağlı olur və onları aydınlaşdırır
İkinci dərəcəli cümlə üzvüdür
Tabe sözün şəxs və kəmiyyətə görə əsas sözlə uyğunlaşmasına uzlaşma əlaqəsi deyilir
Bu əlaqə həm mübtəda ilə xəbər arasında, həm də II və III növ təyini birləşmələrinin tərəfləri arasında olur
Uzlaşma əlaqəsinin heç bir qrammatik göstəricisi yoxdur
Kəmiyyətə görə uzlaşma I və II şəxslərin tək və cəmində həmişə olduğu halda, III şəxsin cəmində bəzən pozulur
Hərəkətin tərzini bildirir
Əsas qrammatik sualı necə? sualıdır
Zərfliyin bu növü tərzi – hərəkət zərfləri ilə, sifətlə, feli bağlama ilə, qoşma qəbul etmiş isimlə ifadə olunmur
Cümlədə hərəkət bildirən cümlə üzvünə aid olur
Utandığından uşağın sifəti qızarmışdı
Mən onu uşaqlıq illərindən tanıyıram
Bu sözü mən sizə dəfələrlə demişəm
İki və daha artıq müstəqil sözün məna və qrammatik cəhətdən birləşməsindən əmələ gəlir
Quruluşuna görə iki cür olur
Əsas və asılı tərəfi olur
Həm ayrı, həm defislə yazılır
İki müstəqil sözü olan söz birləşməsində köməkçi sözün işlənməsi sadə söz birləşməsini mürəkkəb söz birləşməsinə çevirir
Söz birləşməsi iki sözdən ibarətdirsə onların hər biri müstəqil mənalı söz olmalıdır
Əgər söz birləşməsində iki müstəqil mənalı söz varsa, əlavə olaraq orada köməkçi söz işlənə bilər
Quruluşuna görə söz birləşmələri iki cür olur
Qeyri – müəyyən vasitəsiz tamamlığın cümlədə yeri sabitdir
Tərzi – hərəkət və kəmiyyət zərfliklərinin cümlədəki yeri sabitdir
Cümlədə cümlə üzvlərinin sırası heç bir qaydaya əsaslanmır
Cümlə sırası belədir: əvvəlcə mübtəda, sonra xəbər
yönlük, yerlik, çıxışlıq, təsirlik
adlıq, çıxışlıq, təsirlik
iki müstəqil sözün məna və məzmunca birləşməsindən əmələ gəlir
tərəfləri əsas və asılı olur
əsas tərəfinə görə söz birləşmələri iki yerə bölünür
birinci növ təyini söz birlşməsinin tərəfləri birlikdə bir sintaktik vəzifə daşıyır
söz birləşmələri bir sözdən ibarət ola bilmir
Vasitəsiz tamamlıqlar ismi və feli xəbərlərə aid olur
Tamamlıqlar vasitəli və vasitəsiz olur
Vasitəsiz tamamlıq ismin təsirlik halında olur
Vasitəli tamamlıq ismi xəbərə də aid ola bilər
Kim ilə, nə ilə, kim üçün, nə üçün vasitəli tamamlığın suallarındandır
nə etdi? nə oldu? nədir? kimdir? suallarına cavab verir
şəkillər və frazeoloji birləşmələr feli xəbər olur
Çox keçmişəm bu dağlardan
Düşərgəmiz çayın vadisində idi
Bu ahəstə ayaq səsləri onunkudur
Səni heç buralarda tanıyan varmı?
Belə şəkil karikatura deyildir
Pəncərədən işıq görünürdü
Bakının küləkli günlərindən biri idi