Cümlə üzvləri
Xitab. Hissə 1.
Müəllif: arsiz_bela
(Əlavə edilib: 20.08.2014)
Xitabın ifadə vasitələri hansıdır?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Azadlıq yolu çətin, ancaq şərəfli bir yoldur.
Sənədləri gətirdim, amma onları imzalada bilmədim.
Sənədləri gətirdim, ancaq imzalamadılar.
Yer, göy bu xəbərdən sevinirdi.
Əməksevən, cod, kobud əlləri vardır.
Azərbaycan dilində ismi birləşmələrin növləri çoxdur
III növ təyini söz birləşməsinin I tərəfi və II şəxs əvəzliklərinin cəmi ilə ifadə olunanda bəzən II tərəflərdə bunlara uyğun mənsubiyyət şəkilçiləri işlədilmir
Gözləri dolğun, fikri aydın və s. “ qeyri – təyini ” ismi birləşmələrdir
“ Qeyri – təyini ismi birləşmələr ” ismi birləşmələrin nisbətən çox işlənən növləridir
Əsas söz asılı sözə tabe olur və onu müxtəlif cəhətlərdən izah edir
Söz birləşməsinin tərkib hissələrindən biri əsas söz, o biri isə asılı söz olur
Asılı söz əsas sözə tabe olur və onu müxtəlif cəhətdən izah edir
Bəzən birinci tərəf əvəzinə tabe tərəf, ikinci tərəf əvəzinə tabeedici tərəf terminləri işlənir
Əmr, istək, arzu, xahiş, öyüd, məsləhət və s. kimi mənalar ifadə edir
Əmr cümləsinin xəbəri felin əmr şəkli ilə ifadə olunur
Felin əmr şəkli ilə əmr cümlələri arasında məna və qrammatik cəhətdən əlaqə yoxdur
Felin əmr şəklinin mənaları əmr cümlələrində dəqiqləşir
Felin təsriflənməyən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
İfadə vasitələrinə görə xəbərlər iki cür olur
İsim, sifət, say, əvəzlik, məsdər, feli sifət və zərflə ifadə olunan xəbərlərə ismi xəbərlər deyilir
Felin təsriflənən formaları ilə ifadə olunan xəbərlərə feli xəbərlər deyilir
Tabe sözün şəxs və kəmiyyətə görə əsas sözlə uyğunlaşmasına uzlaşma əlaqəsi deyilir
Bu əlaqə həm mübtəda ilə xəbər arasında, həm də II və III növ təyini birləşmələrinin tərəfləri arasında olur
Uzlaşma əlaqəsinin heç bir qrammatik göstəricisi yoxdur
Kəmiyyətə görə uzlaşma I və II şəxslərin tək və cəmində həmişə olduğu halda, III şəxsin cəmində bəzən pozulur
Nitq hissələri ilə ifadə olunan təyinlər quruluşca mürəkkəb olur
Təyin hərəkətin icrasını müxtəlif cəhətdən izah edən ikinci dərəcəli üzvdür
Təyin cümlədə isimlə ifadə olunan hər hansı üzvü izah edən ikinci dərəcəli üzvdür
Təyin quruluşca iki cür olur
İş və hərəkətin məqsədini bildirir
Niyə? nədən ötrü? nə məqsədlə? suallarına cavab verir
Məqsəd zərfliyi səbəb zərfliyindən məna çalarına görə fərqlənmir
Üçün, ötrü qoşmaları ilə də ifadə olunur
Cümlədə fikir bitkinliyi şərti mənada işlənir
Hər cümlə bu və ya digər bir konkret fikri ifadə etmir
Cümlənin bir – biri ilə əlaqədar olan 3 cəhəti var
- Ağa, şikayətim var. - Kimə?
- Niyə baxa bilmirsən? - Başım ağrıdığından...
- Yaxşı, sən su şikayətinə baxa bilərsənmi? - Yox.
- Bəs sən kimsən, ağa? - Mən pristavın pomoşniki.
Sintaktik cəhətdən bağlıdır
Qrammatik cəhətdən bağlıdır
Heç bir bağlılıqları yoxdur
İİİ növ təyini söz birləşməsi
İİ növ təyini söz birləşməsi
feli sifət və məsdər tərkibləri
Hal və mənsubiyyət şəkilçilərinin iştirakı olmadan yaranan birləşmələrə
Birinci tərəfi yiyəlik hal, ikinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili birləşmələrə
Birinci tərəfi yiyəlik hal şəkilçisiz, ikinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili(ı, i, u, ü)birləşmələrə
Əsas tərəfləri fellərdən ibarət olan birləşmələrə
Əsas tərəfləri adlarla ifadə olunan birləşmələrə
Yaxşı kitab uzun müddət yaddan çıxmır