İzahlı lüğət
RAPİRAÇI (ID - 33639)is. idm. Rapira ilə çıxış edən idmançı.
|
RAPORT (ID - 33640)[fr.] 1. Hərbi xidmətçinin öz böyüyünə verdiyi şifahi və ya yazılı məlumat, xəbər. Hüseyn raport verib komandirinə; Yönəlir katiblə iclas yerinə. M.Rahim. [Aslan] ..kiçik komandirlərin raportlarını dinləyir, yeni əmrlər verirdi....
|
RAPSODİYA (ID - 33641)[yun. rhapsodia] 1. Qədim yunan səyyar xanəndələrinin (rapsodlarının) simli musiqi alətinin müşayiəti ilə ifa etdikləri epik nəğmələr.
2. Xalq mahnı və rəqsləri mövzusunda yazılmış instrumental və ya vokal instrumental əsər.... |
RASİON (ID - 33642)[lat. rationis - ölçü] Müəyyən vaxt üçün yemək norması, müəyyən vaxt üçün yemək payı; cirə. Əsgərin gündəlik rasionu. // Heyvanlara veriləcək gündəlik yemin miqdarı və tərkibi; yem norması. Normalara müvafiq olaraq heyvanın...
|
RASİONAL (ID - 33643)[lat.] Ağıl və məntiqə əsaslanan; ağıllı, məqsədəuyğun, məqsədəmüvafiq. Xammaldan rasional surətdə istifadə. Işin rasional təşkili.
|
RASİONALİST (ID - 33644)[lat.] 1. Rasionalizm tərəfdarı (bax rasionalizm 1-ci mənada).
2. Həyatda ancaq məntiq və ağlın tələblərinə əsaslamn adam. |
RASİONALIZM (ID - 33645)[lat.] 1. Ağlı idrakın yeganə mənşəyi hesab edən idealist fəlsəfi cərəyan.
2. Həyata şüurlu münasibət, hərəkətlərində şüurluluq. |
RAST1 (ID - 33646)[fars.] sif. Düz, müstəqim. □ Rast gəlmək- bax rastlaşmaq. Miraxur küçədə köhnə xəzinədara rast gəlib, ona yoldaş olub soruşdu ki.. M.F.Axundzadə. [Sultan:] Bu gün bazardan keçərkən, Quluya rast gəlib, əhvalını sual etdim....
|
RAST2 (ID - 33647)is. [fars.] mus. Azərbaycan klassik muğamlarından birinin adı. Cavad gözlərini yumdu, cavanlar tarı və kamançanı götürüb “Rast” dəstgahını başladılar. Ə.Haqverdiyev.
|
RASTA (ID - 33648)is. [fars.] köhn. Dükanların yerləşdiyi kiçik düz küçə; dükanlar sırası. Buzu aldım əlimə və sərin baqqal rastasından çıxdım günün qabağına. C.Məmmədquluzadə.
|
RASTABAZAR (ID - 33649)is. [fars.] köhn. Düz sıra ilə düzülmüş dükanlardan, mağazalardan və s.-dən ibarət bazar. Rastabazarda şirin alışveriş vardı, alıcının çoxu tərəkəmə idi. Çəmənzəminli. [Ağaqurbanın] Rastabazarda iki qapıdan ibarət böyük...
|
RASTLAŞMA (ID - 33650)“Rastlaşmaq” dan f.is. Ağasəfərlə rastlaşması heç də Nəcmiyə xoş gəlmədi. Ə.Əbülhəsən.
|
RASTLAŞMAQ (ID - 33651)f. Təsadüf etmək, üz-üzə gəlmək, qarşısına çıxmaq, görmək. Maşın üç at qoşulmuş bir araba ilə rastlaşdı. H.Seyidbəyli.
|
RATİFİKASİYA (ID - 33652)is. [lat.] Dövlətin ali hakimiyyət orqanının dövlət və ya hökumət nümayəndəsi tərəfindən bağlanmış beynəlxalq sənədləri təsdiq etməsi.
|
RATİN (ID - 33653)[fr.] Üz tərəfində burulmuş xovları olan üst paltarlıq yun parça. 5 metr ratin. // Həmin parçadan tikilmiş. Ratin pencək.
|
RATSİYA (ID - 33654)is. Az güclü səyyar radiostansiya.
|
RAUND (ID - 33655)[ing.] Boksda: vuruşun bir hissəsinin davam etdiyi iki və ya üç dəqiqəlik müddət.
|
RAVİ (ID - 33656)is. [ər.] klas. Rəvayət edən, hekayə edən, bir əhvalatı olduğu kimi danışan. Ravi belə rəvayət eyləyir ki, bu zənən Bağdad padşahının baş hərəmi imiş. (Nağıl).
|
RAVVİN (ID - 33657)is. [qədimi yəh. rabbi - mənim müəllimim] Yəhudilərin dini-əxlaqi həyatına başçılıq edən din xadimi, ruhani.
|
RAY (ID - 33658)[ing.] bax rels.
|
RAYİHƏ (ID - 33659)is. [ər.] Xoş iy, gözəl qoxu; ətir. Gülün rayihəsi. - Arazın mehi kənddən kövşənə xoş bir rayihə, gözəl bir qoxu gətirirdi. Ə.Vəliyev. [Allahyar] Mələyin sinəsindən və saçından gələn mixək iyinə bənzər rayihəni hələ...
|
RAYİHƏLİ (ID - 33660)sif. Gözəl iyli, xoş qoxulu; ətirli. Rayihəli çiçək. - Göz işlədikcə uzanan düzləri əlvan çiçəklər, rayihəli otlar cənnətə döndərmişdi. M.Hüseyn.
|
RAYKOM (ID - 33661)is. “Rayon komitəsi” nin ixtisarı (çox vaxt “rayon partiya komitəsi” mənasında işlənir). Raykom binası. Raykoma getmək.
|
RAYON (ID - 33662)is. [fr.] 1. Bir ərazinin hər hansı bir coğrafi, iqtisadi və b. cəhətdən tam bir vəhdət təşkil edən hissəsi. Sənaye rayonu. Kənd təsərrüfat rayonu. Ölkənin şimal rayonları. Tərəvəzçilik rayonu. - Bibiheybət Bakının qədim...
|
RAYONLARARASI (ID - 33663)sif. Bir neçə rayon üçün ümumi olan, təşkil olunmuş; bir neçə rayona aid olan (xidmət edən). Rayonlararası tikinti idarəsi. Rayonlararası mal-qara kökəltmə məntəqəsi.
|
RAYONLAŞDIRILMA (ID - 33664)“Rayonlaşdırılmaq” dan f.is.
|
RAYONLAŞDIRILMAQ (ID - 33665)məch. 1. İnzibati, fiziki-coğrafi, iqtisadi və b. cəhətlərə görə rayonlara bölünmək.
2. xüs. Müəyyən fiziki-coğrafi rayonların şəraitinə ən çox uyğunlaşdırılmaq, aid edilmək. Rayonlaşdırılmış (f.sif.) çiyid. |
RAYONLAŞDIRMA (ID - 33666)“Rayonlaşdırmaq” dan f.is.
|
RAYONLAŞDIRMAQ (ID - 33667)f 1. Ərazini iqtisadi, inzibati və b. rayonlara bölmək.
xüs. Müəyyən rayona (və ya rayonlara) uyğunlaşdırmaq, aid etmək. Buğda növünü rayonlaşdırmaq. |
RAYSOVET (ID - 33668)is. tar. “Rayon soveti” nin ixtisarı. Raysovet sədri. Raysovetin qərarı.
|
RAZI (ID - 33669)sif və zərf [ər.] Bir şeydən razı olan; məmnun. Yüz cəfa eyləsən, ey şux, könüldür razi. S.Ə.Şirvani. Qubernatordan tutmuş axırıncı pristavadək [Iskəndər bəyin] evinə gələrkən hər barədə razı gedərdi. Ə.Haqverdiyev....
|
RAZILAŞDIRILMA (ID - 33670)“Razılaşdırılmaq” dan f.is.
|
RAZILAŞDIRILMAQ (ID - 33671)məch. Başqasının və ya başqalarının razılığı alınmaq. Plan müəyyən idarələrlə razılaşdırılmışdır.
|
RAZILAŞDIRMA (ID - 33672)“Razılaşdırmaq” dan f.is.
|
RAZILAŞDIRMAQ (ID - 33673)f Bir şey haqqında başqası və ya başqaları ilə danışaraq onun (onların) razılığını almaq, ümumi bir fikrə gəlmək. Layihəni lazımi təşkilatlarla razılaşdırmaq.
|
RAZILAŞMA (ID - 33674)"Razılaşmaq” dan f.is.
|
RAZILAŞMAQ (ID - 33675)f Razı olmaq, razılıq vermək, öz razılığını bildirmək, düzgün hesab etmək. Başqasının fikri ilə razılaşmaq. - Kişi yenə də başını buladı və guya əlacsız qalıb razılaşdı. H.Seyidbəyli.
|
RAZILIQ (ID - 33676)is. Razı olma, məmnunluq hissi; məmnuniyyət. Ağrıdan, acıdan yaranır əsər; Ölər yaşanmamış söz bələyində; Bitməmiş, bitəmməz böyük bir əsər; Özündən razılıq kölgəliyində. B.Vahabzadə. □ Razılıq (razılığını)...
|
RAZYANA (ID - 33677)is. [fars.] bot. 1. Efir yağı verən ot-bitki; həmin bitkinin şirin dadan və ədviyyə kimi işlədilən xoşiyli toxumu.
Turşaşirin dadan alma növü. |
RAZYANALIQ (ID - 33678)is. Çoxlu razyana bitmiş sahə.
|
REABİLİTASİYA (ID - 33679)is. [lat.] 1. Təmizəçıxarılma.
Hüquqların bərpası. Xəstəlik keçirmiş şəxslərin sağlamlığının və əmək fəaliyyətinin bərpası üçün tədbirlər kompleksi. |
REAGENT (ID - 33680)[lat. re... - əks və agens - edən] Kimyəvi reaksiyada iştirak edən maddə; reaktiv.
|
REAKSİYA (ID - 33681)[lat. re... - əks və actio - hərəkət] 1. Hər hansı bir təsirə cavab olaraq əmələ gələn təsir. // fiziol. biol. Orqanizmin xarici və ya daxili təxərrüşə münasibəti. Orqanizmin soyuğa qarşı reaksiyası.
Əhvalda baş verən... |
REAKTİV1 (ID - 33682)[lat. re... - əks və activus fəal] kim. Başqa maddə ilə birləşəndə xüsusi reaksiya əmələ gətirən və bununla da bu maddənin həmin tərkibdə olub-olmadığını aşkar etməyə imkan verən maddə.
|
REAKTİV2 (ID - 33683)sif. [lat. re... - əks və activus fəal] fiz. Qaz, buxar və s.-nin yaratdığı qüvvədən istifadə edən, həmin qüvvəyə əsaslanan. Reaktiv mühərrik. Reaktiv hərəkat. Reaktiv təyyarə.
|
REAKTOR (ID - 33684)[lat.] Arasıkəsilməz və tənzim edilə bilən atom enerjisi almaq üçün qurğular sistemi (bu, atom nüvələrinin bölünməsinin zəncirvari reaksiyasından istifadə əsasında əmələ gəlir). Atom reaktoru. Nüvə reaktoru.
|
REAL (ID - 33685)sif. [lat. realis] 1. Xəyalda deyil, həqiqətdə mövcud olan; həqiqi, gerçək. Real həyat. Real varlıq. Real şey. // Həyata keçirilə bilən, yerinə yetirilməsi mümkün olan. Realplan. // Əsil, həqiqi. Real əsas.
2. Həqiqi və obyektiv... |
REALİST (ID - 33686)[lat.] 1. Real düşünən, öz işində, fəaliyyətində real varlığın şəraitini nəzərə alan və buna uyğun hərəkət edən adam. Sən lap realistsən, ay Məhər kişi, - deyə sədr gülə-gülə ona müraciət etdi. B.Bayramov.
Ədəbiyyat... |
REALİZƏ (ID - 33687)[lat.] Satma, satılma; satıb pula çevirmə, satılıb pula çevrilmə. Istehsal olunan məhsulun realizəsi. □ Realizə edilmək satılıb pula çevrilmək. Realizə etmək - satıb pula çevirmək.
|
REALİZM (ID - 33688)[lat. realis - maddi, həqiqi]
Həqiqi vəziyyəti, şəraiti, imkanları və qüvvələrin nisbətini dərketmə bacarığı. Obyektiv varlığı və onun tipik xüsusiyyətlərini düzgün əks etdirməkdən ibarət bədii idrak üsulu, habelə ədəbiyyat... |
Bu səhifə dəfə baxılıb