İzahlı lüğət

ÜRKÜ (ID - 41071)

bax hürkü. Hünər uşaqlara məxsus bir ürkü və narahatlıqla gah əlindəki maşına, gah qonağa baxıb durur. Mir Cəlal.

ÜRKÜŞMƏ (ID - 41072)

“Ürküşmək”dən f.is.

ÜRKÜŞMƏK (ID - 41073)

bax hürküşmək. Şahzadə ibrahim baxdı, əgər Kələ-kötür bu bədənnən bazara girə bilsə, camaat ürküşəcək. (Nağıl). Çəpişlər irəliyə gedir, bəzən ürküşür. M.Seyidzadə.

ÜRKÜTMƏ (ID - 41074)

“Ürkütmək”dən f.is.

ÜRKÜTMƏK (ID - 41075)

bax hürkütmək. [Gülöyşə] doktoru ürkütmək, qaçarağa salmaq və lazım gəlsə, lap daşdan-qayadan belə uçurmaq istəyirdi. S.Rəhimov. Mahmudun hiss və həyəcan dolu baxışları, deyəsən, gənc qızı ürkütdü. Ə.Əbülhəsən.

ÜRPƏRMƏ (ID - 41076)

“Ürpərmək”dən f.is.

ÜRPƏRMƏK (ID - 41077)

tükləri (tükü, əti, bədəni, əndamı) ürpərmək - tükləri biz-biz qalxıb dərisi qabar-qabar olmaq (qorxudan, dəhşətdən və s. hisslərdən). Sahillərə hücum çəkən dalğadır, ya dağ; Tük ürpərir, fikir çaşır onun səsindən....

ÜRPƏŞMƏ (ID - 41078)

“Ürpəşmək”dən f.is.

ÜRPƏŞMƏK (ID - 41079)

bax ürpərmək. [Göyçəyin] əti ürpəşdi. Başına ağrı sıçradı. Ə.Vəliyev. Bu baxışlardan qızın bədəni ürpəşdi və tez üzünü çevirdi. Q.Ilkin.

ÜRPƏTMƏ (ID - 41080)

“Ürpətmək”dən f.is.

ÜRPƏTMƏK (ID - 41081)

tükü (əti, bədəni) ürpətmək - dəhşətə gətirmək, sarsıtmaq.

ÜRYAN (ID - 41082)

sif 1. Çılpaq, lüt. [Misir:] Əkin əkən, biçin biçən, ov ovlayan; Bədənləri büsbütün üryan; Yoxsul babaların yurdudur. O.Sarıvəlli. Yarpağı tökülmüş, yarpaqsız, çılpaq (ağac, kol və s. haqqında). Sərvü sənubərin afəti-xəzan;...

ÜSKÜK (ID - 41083)

is. məh. bax oymaq3. Həsən sap çıxardıb sapladı və barmağına üskük taxıb, şalvarının arxasını diqqətlə büzmələməyə başladı. Çəmənzəminli.

ÜSKÜKOTU (ID - 41084)

is. bot. Dağ meşələrində, cəngəlliklərdə bitən, üskükə oxşar çiçəkləri olan çoxillik ot bitkisi.

ÜSLUB (ID - 41085)

is. [ər.] 1. Yazıçının, rəssamın, heykəltəraşın, memarın, bəstəkarın və b.-nın yaradıcılığında özünü göstərən əsas ideyabədii xüsusiyyətlərin, fərqlənmə əlamətlərinin vəhdəti; stil. Romantik üslub. Qotik üslub....

ÜSLUBİ (ID - 41086)

sif. [ər.] Üsluba aid, üslubla əlaqədar, üslub baxımından. Üslubi səhv. Lüğətdə üslubi işarələr. Romanın üslubi xüsusiyyətləri.

ÜSLUBİYYAT (ID - 41087)

is. [ər. “üslub” söz. cəmi] Ədəbiyyat nəzəriyyəsinin, bədii əsərin dil xüsusiyyətlərini və ifadə vasitələrini öyrənən bəhsi. // Bədii əsərin dilinin xüsusiyyətləri və ifadə vasitələri.

ÜSRƏT (ID - 41088)

is. [ər.] köhn. 1. Çətinlik, zəhmət.
2. Sıxıntı, ehtiyac.

ÜST (ID - 41089)

sif. və zərf 1. Bir şeyin ən yuxarı səthi, üzü; üzər (alt ziddi). Şkafın üstünü təmizləmək. - Sona kağızı mizin üstünə qoymuşdu. N.Nərimanov. Dildarın hirsi xeyli soyumuş, köpü bir az alınmışdı. Könülsüz-könülsüz...

ÜST-BAŞ (ID - 41090)

is. Paltar, pal-paltar, geyim. [Qumral:] Anacan, sən qapını aç, mən gedim, üst-başımı qaydaya salım. S.Rəhman. Tofiqin üst-başı islanmışdı, özü də yaman qorxmuşdu. M.Rzaquluzadə.

ÜSTDƏN-AŞAĞI (ID - 41091)

zərf 1. Yuxarıdanaşağıya, yuxarıdan-aşağıya enərək, başıaşağı. Valentina isə oğlu ilə qızını ötərək üstdənaşağı toplara sarı cumdu. Ə.Əbülhəsən.
2. Başdan-ayağa, yuxarıdan-aşağıya. Çox qəlbi yerdə dayanmış...

ÜSTƏGƏL (ID - 41092)

is. riyaz. 1. Toplama əməlini və ya kəmiyyətin müsbətliyini göstərən işarə (+).
2. İki rəqəmin toplandığını göstərmək üçün onların arasında işlədilir. Beş üstəgəl üç, səkkizə bərabərdir.

ÜSTƏGƏLMƏ (ID - 41093)

is. riyaz. Rəqəmləri birbirinin üstünə gəlmə; toplama.

ÜSTƏLƏMƏ (ID - 41094)

“Üstələmək”dən f.is.

ÜSTƏLƏMƏK (ID - 41095)

f Üstün gəlmək, qalib gəlmək, məğlub etmək. Teymur sevinir ki, mollanı üstələyib. “M.N.lətif.”

ÜSTƏLİK (ID - 41096)

1. is. Bir şeyin üstündə verilən şey; əlavə.
2. zərf Əlavə olaraq. [Rəsul] gördü ki, bu zalımlar udduqları pullarla kifayətlənməyib, üstəlik yatdıqları yorğan-döşək və balışları da aparmışlar. “Aşıq Qərib” ....

ÜSTQURUM (ID - 41097)

is. Cəmiyyətin siyasi, hüquqi, dini, bədii, fəlsəfi görüşləri və onun iqtisadi quruluşunun - bazisinin bunlara müvafiq olaraq yaratdığı siyasi, hüquqi və s. təsisatların məcmusu.

ÜSTLÜK (ID - 41098)

is. Bir şeyin üstünü örtməyə, üstünə çəkməyə məxsus şey. Dəri üstlüyü.

ÜSTÜAÇIQ (ID - 41099)

1. sif. Üstü örtülməmiş, üstü açıq olan; damı, qapağı olmayan; açıq. [Qoşatxan:] [Xəstəni] üstüaçıq maşında xəstəxanaya aparmaq olmaz. M.İbrahimov. [Məntəqənin] qapı-pəncərələri və üstüaçıq taxta balkonları rənglənmişdi....

ÜSTÜN (ID - 41100)

sif. 1. Bənzərlərinə görə daha yaxşı, daha yüksək səviyyədə olan, onları geridə buraxan. [Ərəstun:] Sənətkarlıqla yazılmış balaca bir şerin özü hər hansı sönük bir poemadan qat-qat üstündür! S.Rəhimov. [Sərətan:] Üstündür...

ÜSTÜNLÜK (ID - 41101)

is. Bənzərləri arasında daha yaxşı, daha yüksək, daha əlverişli olma. Ağbulaq dağlarının bütün gözəllik və üstünlükləri Sevildə unudulmaz .. bir təsir buraxdı. S.Rəhimov. □ Üstünlük vermək - bir neçələri və ya çoxları...

ÜSTÜÖRTÜLÜ (ID - 41102)

1. sif. Üstü örtülmüş, üstü açıq olmayan, örtüsü olan, örtülü. Ancaq təktük üstüörtülü faytonlar içində miniklər görünürdü. S.M.Qənizadə. Üstü-örtülü, qara bir maşın gecənin sakitliyini pozdu. S.Vəliyev.
2....

ÜSTÜPƏRDƏLİ (ID - 41103)

bax üstüörtülü 2-ci mənada.

ÜSTÜRLAB (ID - 41104)

is. [ər. əsli yun.] Keçmişdə göy cisimlərini müşahidə etmək üçün işlədilmiş astronomik cihaz. Kimi pərgar ilə həndəsi şəkillər çəkər, kimi durbinlə yan pəncərədən Günəşə baxar, kimi üstürlabla və bəziləri də kitab...

ÜST-ÜSTƏ (ID - 41105)

zərf 1. Bir-birinin üstünə, qalaq-qalaq. Rəflərdə pas atmış mis qablar üstüstə yığılmışdı. Çəmənzəminli. Ana sacı külləyib ocaq qalayır, kətə bişirib içinə təzə yağ qoyur, isti qalması üçün üst-üstə yığır, süfrə...

ÜSUL (ID - 41106)

is. [ər.] 1. Hər hansı işdə tətbiq edilən sistem, yol, qayda, tərz, metod. Qabaqcılların iş üsulu. Tədris üsulu. - [Sərdaroğlu] şagirdləri tez-tez zavoda aparıb istehsalatla, yeni üsullarla işləyən ustaların işləri ilə tanış...

ÜSULCA, ÜSULLUCA (ID - 41107)

zərf Ehtiyatla, üsulla, asta-asta, yavaşca, ehmalca. [Məcid əfəndi:] Üsulluca hərəkət etməliydin. H.Cavid.

ÜSULİ-CƏDİD (ID - 41108)

is. [ər.] köhn. Yeni üsul, yeni qayda. O vaxt üsuli-cədidə bələd olan müəllim bir nəfər isə də müsəlmanlardan yox idi. F.Köçərli. □ Üsuli-cədid məktəbi tar. 1905-ci il inqilabından sonra Azərbaycanın müxtəlif şəhərlərində...

ÜSULİ-İDARƏ (ID - 41109)

is. [ər.] Bir ölkənin idarə üsulu, dövlət quruluşu, rejim. Çar üsuliidarəsi. Xalq demokratik üsuli-idarəsi. - Bizim üsuli-idarədə fitnə-fəsada yol verilməz, deyə, Nadir dayısına [cavab verdi]. B.Talıblı.

ÜSULLU (ID - 41110)

1. sif Ehtiyatlı, ehmallı, üsulla, ehtiyatla işgörən, hərəkət edən. Üsullu adam. Üsullu hərəkət.
2. Bax üsulluca. [Hacı Murad:] Ay ayı oğlu ayı, üsullu tərpənə bilmirsən? S.S.Axundov.

ÜSYAN (ID - 41111)

is. [ər.] 1. Köhnə ictimai quruluşu yıxıb yenisini qurmaq məqsədilə hakim siniflərə qarşı kütləvi silahlı çıxış. Kəndli üsyanları. - Bir üsyanla doğacaqdır azadlığın ilk ulduzu! S.Vurğun. Aydın olsun hamıya; Xalqın gücü;...

ÜSYANÇI (ID - 41112)

is. 1. Üsyanda iştirak edən, üsyan iştirakçısı. [Qəhrəman:] Gah bizim qoşun, gah da üsyançılar qalib gəlirdilər. H.Nəzərli. [Komandan:] Məqsəd xalqı qırmaq deyil, üsyanı yatırdıb, üsyançıları ələ gətirməkdir. Ə.Haqverdiyev.
2....

ÜSYANÇILIQ (ID - 41113)

is. Üsyana meyil göstərmə, bir şeyə qarşı haqlı-haqsız baş qaldırma, qarşı durma.

ÜSYANKAR (ID - 41114)

[ər. üsyan və fars. ...kar]
Bax üsyançı. [Kapitan qərargah rəisinə:] Biz .. üsyankarları taparıq. S.Vəliyev.
sif. Narazılıq, qəzəb, hiddət ifadə edən. Üsyankar baxış. - Firidun Musa kişinin üsyankar bir sifətlə Hikmət...

ÜSYANKARLIQ (ID - 41115)

is. 1. Üsyançılıq, üsyana meyil.
2. məc. Bir şeyə qarşı baş qaldırma, mənfi münasibət, narazılıq, barışmazlıq göstərmə. Ani olaraq Rüxsarədə yenə də əsəbi bir üsyankarlıq baş qaldırmaq istəyirdi. S.Rəhimov.

ÜŞÜDÜCÜ (ID - 41116)

sif. Üşüdən, soyuq, dondurucu. Sonra sərin, üşüdücü dərəcədə sərin bir meh əsdi. M.Rzaquluzadə.

ÜŞÜMƏ (ID - 41117)

“Üşümək”dən f.is.

ÜŞÜMƏK (ID - 41118)

f 1. Canına üşütmə düşmək, bədənində soyuğun təsirini hiss etmək, soyuqdan titrəmək. Ləhləyirlər, tərləyirlər, əl-üzləri qızarmış; Bir parası çox üşüyür, əl-üzləri bozarmış. A.Səhhət. Soyuq yel əsməyə başladı....

ÜŞÜNMƏ (ID - 41119)

“Üşünmək”dən f.is.

ÜŞÜNMƏK (ID - 41120)

bax üşümək. Üşünürsən, görürəm, söylə nə var? M.Rahim.

Bu səhifə dəfə baxılıb

......
Insert Error: Table './shagird_myusers/spam_checker' is marked as crashed and last (automatic?) repair failed