FƏRSİZLİK (ID - 14045)is. Əlindən iş gəlməmə; bacarıqsızlıq, qabiliyyətsizlik, biveclik, bifərlik. Fərsizliyindən ixtisas qazana bilmədi.
|
FƏRŞ (ID - 14046)is. [ər.] Döşənəcək (xalça, palaz, cecim və s.). Otağa fərş salmaq. Fərşin üstündə oturmaq. - Əvvəlimci otaqda əlvan fərşlər döşənib, qəribə gül və giyah ilə və quş şəkilləri ilə səqfi münəqqəş olmuşdu. M.F.Axundzadə....
|
FƏRYAD (ID - 14047)is. [fars.] Acı-acı bağırma; nalə, fəğan, ah-nalə, vaveyla. Oğlunu itirmiş ananın fəryadı. - İnilti, qışqırıq, ah, fəryad, gülüş; Bürüyüb aləmi, dönüb tufana. M.Rahim. Bu insan fəryadına; Baxdıqca nələr düşür; Hər...
|
FƏRZ (ID - 14048)is. [ər.] 1. Güman, təxmin, ehtimal; bir şeyi var və ya yox sayma. □ Fərz edək (ki)... - tutaq ki... Belə fərz edək ki, indi ramazan daxil oldu. C.Məmmədquluzadə. Fərz etmək - güman etmək, ehtimal etmək, təxmin etmək, hesab etmək....
|
FƏRZƏN (ID - 14049)zərf [ər.] klas. Fərz, təxmin yolu ilə; ehtimalən, tutaq ki, fərz edək ki. Fərzən ehtimal edib deyək ki, bizdən savayı bütün dünyanın arvadları özlərini öldürüb çalışdıqları və onlara bir çox kişilər də yardım etdikləri...
|
FƏRZİYYƏ (ID - 14050)is. [ər.] Bir şey haqqında təxmini mülahizə; güman, ehtimal, fikir, zənn. Kainatın əmələ gəlməsi haqqında fərziyyə. Onun fərziyyəsinə görə... Fərziyyə həqiqətə çevrildi. - [Şeyda] uzun müddət yoxlamadığı, götür-qoy...
|
FƏS (ID - 14051)is. [Mərakeşdə şəhər adından] Bəzi Şərq ölkələrində kəsik konus şəklində, əsasən qırmızı rəngli, qotazlı baş geyimi. Qırmızı fəs, qırmızı ipək qurşaq, sırmalı arxalıq Rüstəm bəyə çox yaraşırdı. Çəmənzəminli....
|
FƏSAD (ID - 14052)is. [ər.] 1. Nifaq, qarışıqlıq, fitnə, intriqa. Bizdə görünməz nə fəsadü nifaq; Işləməyə bir-birimizdən qoçaq. M.Ə.Sabir. Hiyləgər ruhanilərin fəsad torlarını yırtıb, o tordan çıxmaq üçün zəhmət çəkib dünya elmlərini...
|
FƏSADÇI (ID - 14053)is. Araya fəsad, fitnə salan, nifaq salan, fəsad törədən, aravuran, araqarışdıran adam; intriqaçı. [Qətibə:] Allahtaalaya çox şükür olsun ki, indiyə qədər məmləkətin başına fəlakət gətirən fitnə və fəsadçılar rədd olub...
|
FƏSADÇILIQ (ID - 14054)is. Fəsadçının işi, peşəsi; fəsad, fitnə düzəltmə, araqarışdırma, intriqa salma; intriqaçılıq.
|
FƏSAHƏT (ID - 14055)is. [ər.] Fikri səlis, aydın, düzgün və məntiqi ifadə etmək bacarığı, natiqlik məharəti; gözəl danışmaq, anlatmaq qabiliyyəti. Natiqin nitqindəki fəsahət. [Əmiraslan ağa:] ..Siz də o fəsahət, bəlağət qapısı olan ağzınızı...
|
FƏSAHƏTLİ (ID - 14056)sif Aydın, gözəl, səlis, düzgün. Fəsahətli nitq. - Əmir Bus-Suvar böyük şah idi, dediyini eyləyən, müdrik ləyaqətli, ədalətli, şücaətli, fəsahətli, dini sevən, uzaqgörən idi.. “Qabusnamə”.
|
FƏSƏLİ (ID - 14057)is. Arasına yağ sürtülmüş qat-qat xəmirdən tavada və ya təndirdə bişirilən çörək, qoğal. Bizim gəlinlərin bayramqabağı; Fəsəli yaymağı yadıma düşdü. S.Vurğun.
|
FƏSİH (ID - 14058)sif [ər.] Fəsahətli, gözəl, aydın, təmiz, düzgün, səlis (tələffüz, nitq haqqında). Fəsih nitq. Fəsih (z.) danışmaq. - Axund Molla Sadıq çıxdı minbərə, bir fəsih xütbədən sonra başladı.. M.F.Axundzadə.
|
FƏSİL (ID - 14059)is. [ər.] 1. İlin bölündüyü dörd mövsümdən hər biri; mövsüm. Qış fəsli. Hər fəsildə üç ay var; Üç ulduz var, üç ay var. (Bayatı). Hər ilin dörd fəsli var və hər fəslin də öz təğazası var. C.Məmmədquluzadə. // İlin...
|
FƏSİLƏ (ID - 14060)is. [ər.] biol. Quruluşca oxşar, mənşəcə bir-birinə yaxın bir neçə heyvan və ya bitki cinsinin əmələ gətirdiyi qrup. Quru otlar içərisində ən yaxşıları -paxla və taxıl fəsiləsinə mənsub olan təbii biçənək otları: yonca,...
|
FƏTH (ID - 14061)is. [ər.] 1. Bir şəhər və ya ölkəni silah gücü ilə zəbt etmə, alma. // Qələbə, zəfər, qalibiyyət. [Mustafa xan:] Ümidini Allaha bağla, inşallah, fəth biz ilə olar. Ə.Haqverdiyev. □ Fəth etmək - 1) zorla, silah gücü ilə almaq,...
|
FƏTHƏ (ID - 14062)[ər.] bax zəbər.
|
FƏTİR (ID - 14063)is. [ər.] Mayalı və ya mayasız xəmirdən, bəzən yağ, cızdaq, və s. qatılaraq təndirdə və ya sacda bişirilən çörək. Mayalı fətir. Fətir bişirmək. Fətir üçün xəmir yoğurmaq. - Sona xala əlində bir podnos, içində .. qaymaq,...
|
FƏTİRSİFƏT (ID - 14064)sif. İri, kök, girdə sifəti olan. Fətirsifət arvad.
|
FƏVVARƏ (ID - 14065)is. [ər.] 1. Təzyiq altında fışqıran su şırnağı; bu şırnağı fışqırtmaq üçün düzəldilən hovuz və qurğular; fontan. Fəvvarəni işə salmaq. Bakı bulvarının gözəl fəvvarələri var. - Gözüylə seyr edir, zövq alır qəlbən;...
|
FƏVVARƏLƏNMƏ (ID - 14066)“Fəvvarələnmək” dən f.is.
|
FƏVVARƏLƏNMƏK (ID - 14067)f Fəvvarə kimi vurmaq, qalxmaq, püskürmək, fışqırmaq.
Su fəvvarələnirdi. - Tankın ətrafından tüstülər və alovlar fəvvarələndi. Ə.Əbülhəsən. |
FƏVVARƏLİ (ID - 14068)sif Fəvvarəsi olan; fontanlı. Fəvvarəli bağça. Fəvvarəli həyət. - Budur, fəvvarəli hovuzun kənarında bir dəstə adam əyləşmişdir. Mir Cəlal.
|
FƏZA (ID - 14069)is. [ər.] 1. Kainatda sonsuz boşluq; göy, asiman. Ulduzlu fəza dəniz üzərinə çevrilmiş bir süzgəcə bənzəyirdi. M.S.Ordubadi.
2. məc. Yüksəklik, ənginlik. Yenə də insanın xəyal şahpəri; Gəzir fəzaları, göy dənizləri.... |
FƏZİLƏT (ID - 14070)is. [ər.] 1. İnsanda ağıl, kamal, elm-mərifət, mərdlik, yüksək mənəviyyat, alicənablıq kimi sifətlərin ümumi adı. // Müdriklik, kamillik; ehtiram doğuran sifətlər. [Sevda:] Sus, onda fəzilət var; Qüdrət və cəsarət var. H.Cavid....
|
FƏZİLƏTLİ (ID - 14071)sif Fəzilət sahibi olan, fazil; yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olan. Fəzilətli bir şəxs.
|
FINDIQ (ID - 14072)is. Bərk qabıq içində ikibölümlü ləpəsi olan qozaoxşar, lakin ondan kiçik meyvə; həmin meyvənin yabanı və ya əkilən kolu. Fındıq meşəsi. Fındığın içi boşdur. Gözəl fındıq sındırır, tut qurusu arıtlayır, Həbib yavaş-yavaş...
|
FINDIQBURUN (ID - 14073)sif. Balaca, girdə və ucu bir qədər qalxıq burnu olan. Fındıqburun uşaq. - [Nisə xanım Şeydaya:] Nə olub? Yoxsa körpə [Vahidovların] fındıqburun nəslinə çəkib? Ə.Məmmədxanlı.
|
FINDIQÇA (ID - 14074)bax çırtıq 1-ci mənada. Fındıqça çalmaq.
|
FINDIQLI (ID - 14075)sif. Tərkibində fındıq olan. Fındıqlı konfet. Fındıqlı halva.
|
FINDIQLIQ (ID - 14076)is. Çoxlu fındıq ağacı bitmiş və ya əkilmiş yer. Fındıqlığı sulamaq. - Başqa bir tərəfdə, dikyalın o üzündə .. fındıqlıq meşəsi başlanırdı. S.Rəhimov.
|
FINDIQSINDIRAN (ID - 14077)is. Fındıq, qoz, badam kimi meyvələrin qabığını sındırmaq üçün alət; sıxac.
|
FINXIRIQ (ID - 14078)b a x fınxırtı.
|
FINXIRIŞMA (ID - 14079)“Fınxırışmaq” dan f.is.
|
FINXIRIŞMAQ (ID - 14080)qarş. Fınxırmaq (çoxları haqqında).
|
FINXIRMA (ID - 14081)“Fınxırmaq” dan f.is.
|
FINXIRMAQ (ID - 14082)f. 1. Havanı burun deşiklərindən güclə buraxmaqla səs çıxarmaq. İnək fınxırır. - Buğa fınxırıb dik ayağa qalxdı. M.Rzaquluzadə. At fınxırıb iki dal ayaqları üstə göyə qalxdı. “Koroğlu”.
2. Səs çıxara-çıxara... |
FINXIRTI (ID - 14083)is. Fınxırarkən çıxarılan səs; fınxırıq. İnəyin fınxırtısı. Fınxırtı səsi. - Qırmanc səsi atların fınxırtısına qarışdı, ancaq fayton yenə də irəliləmədi. M.Hüseyn. Ancaq atların burnundan çıxan fınxırtılarla ayaqlarının...
|
FIR (ID - 14084)is. 1. Həşəratın təsirindən və s. səbəblərdən bitkilərin müxtəlif yerlərində əmələ gələn şiş; donqar. Tut ağacının fırı. Palıd ağaclarının düyünləri və yumru fırları irəliyə doğru çıxırdı. S.Rəhimov.
dan.... |
FIRÇA (ID - 14085)is. Rəng çəkmək, yapışqan sürtmək və s. üçün dəstəyə bərkidilmiş tük, qıl və. s. topasından ibarət alət. Rəngsaz fırçası. Fırça ilə kağıza yapışqan sürtmək. Xınalıq gecələrinin gözəlliyi mahir bir rəssam fırçası...
|
FIRÇILDAMA (ID - 14086)“Fırçıldamaq” dan f.is.
|
FIRÇILDAMAQ (ID - 14087)f. Fırçıltı səsi çıxarmaq, fırç-fırç eləmək. Kosa içində su fırçıldayan (f.sif.) qaloşlarını tappıldada-tappıldada qayıdıb çöl tərəfdən [Sübhanverdizadənin] kabinetin qapısına bir təkan vurdu, qapı açılmadı. S.Rəhimov....
|
FIRÇILTI (ID - 14088)is. Bir cismin palçığa və ya başqa qatı, suvaşqan bir şeyə batarkən çıxardığı səs.
|
FIRFIRA (ID - 14089)is. 1. Çox iti fırlanarkən bir ucu üzərində dik vəziyyətdə duran dairə və ya şar şəklində oyuncaq; fırlanqıc. Fırfıra fırlatmaq.
fiz. Dayaq nöqtəsi ətrafında istənilən sürətlə fırlana bilən bərk cisim. □□... |
FIRIQ (ID - 14090)sif. və zərf Əngəl, pis, yaman, fəna (adətən “işi” sözü ilə bərabər). Onun işi fırıqdır. - Şeytan işi fırıq görüb qaibə çəkildi. (Nağıl).
|
FIRILDAQ (ID - 14091)is. 1. Hiylə, kələk, dolab, badalaq, biclik. Hərifın fırıldağını başa düşmək. - [Molla İbrahim:] Şeyx Yəhyanın bütün fırıldaqlarını açıb, Xorasan camaatına elan etmək mənim borcum olsun. S.Hüseyn. [Musa:] De görüm, indi...
|
FIRILDAQÇI (ID - 14092)is. Fırıldaq işlədən, kələkbaz, hiyləbaz, adamaldadan, haramzadə, aferist. [Firəngiz:] Fırıldaqçılara, ..Muxtar Qaradağlı kimi üzdəniraq mütəxəssis ferma müdirinə aman yoxdur! B.Bayramov. // Sif. mənasında. Fırıldaqçı adam....
|
FIRILDAQÇILIQ (ID - 14093)is. Fırıldaqçının işi, peşəsi; kələkbazlıq, hiyləgərlik, haramzadəlik. Ana zəifdir, lakin dünyanın güclülərinin və zalımlarının hiyləgərliyi və fırıldaqçılığına qarşı onun qüdrətli silahı təmizlik və düzlükdür....
|
FIRILDAMA (ID - 14094)“Fırıldamaq” dan f.is.
|
Bu səhifə dəfə baxılıb