XIRDALAMA (ID - 17612)“Xırdalamaq” dan f.is. Dərman bitkilərinin tədarükü işi aşağıdakı: toplama, qurutma, xırdalama, saxlama və qablama mərhələlərindən keçir. R.Əliyev.
|
XIRDALAMAQ (ID - 17613)f 1. Bıçaq və ya başqa kəsici alətlə bir şeyi xırda-xırda eləmək, doğramaq, kəsmək, parçalamaq. Əti çəkmək üçün xırdalamaq. Pendiri xırdalamaq. ..Ətyeyən heyvanın, məsələn, pişiyin dişlərinin hamısı iti bıçaq kimidir....
|
XIRDALANMA (ID - 17614)“Xırdalanmaq” dan f.is.
|
XIRDALANMAQ (ID - 17615)1. məch. Xırda-xırda edilmək, doğranmaq, tikə-tikə edilmək.
t-siz. Parça-parça olmaq, xırda-xırda olmaq, tikə-tikə olmaq; ovxalanmaq. Səhərdən bəri lopa-lopa yağan qar indi xırdalanıb şəkər kimi ələnirdi. B.Bayramov. məch.... |
XIRDALAŞDIRILMA (ID - 17616)“Xırdalaşdırılmaq” dan f.is.
|
XIRDALAŞDIRILMAQ (ID - 17617)məch. Kiçildilmək, balacalaşdırılmaq.
|
XIRDALAŞDIRMA (ID - 17618)“Xırdalaşdırmaq” dan
|
XIRDALAŞDIRMAQ (ID - 17619)f. Kiçiltmək, balacalaşdırmaq.
|
XIRDALAŞMA (ID - 17620)“Xırdalaşmaq” dan f.is.
|
XIRDALAŞMAQ (ID - 17621)f. Balacalaşmaq, kiçilmək, xırda olmaq. Onun yuxusuzluqdan xırdalaşıb qızarmış gözləri dostlarının üzündə gəzir, elə bil onların qəlbinə nüfuz edirdi. M.Hüseyn. Əlikram stolun arxasında yastılanmışdı, yamanca xırdalaşmışdı....
|
XIRDALAYICI (ID - 17622)is. Bir şeyi xırdalayan, doğrayan maşın. // Sif. mənasında. Xırdalayıcı maşın. - Bitki materialını toz halına salmaq üçün müxtəlif növ dəyirmanlardan və mürəkkəb quruluşlu xırdalayıcı maşınlardan .. istifadə edilirdi....
|
XIRDALƏÇƏK (ID - 17623)is. bot. Rütubətli yerlərdə bitən, gövdəsində və yarpaqlarında aşı maddəsi olan bitki. Xırdaləçək .. zibilliklərdə, rütubətli yerlərdə bitir. Gövdələri və yarpaqlarında aşı maddəsi vardır. M.Qasımov.
|
XIRDALIQ (ID - 17624)is. Həcmcə, ölçücə, boyca xırda olma; balacalıq, kiçiklik. Naxışların xırdalığı. Əlin xırdalığı. // Balacalıq, kiçiklik (yaşca). Xırdalığına, həm də çox çevikliyinə görə “Ciniş” ləqəbini qazanmış oğlan pərt...
|
XIRDAMEYVƏ(Lİ) (ID - 17625) sif Meyvələri xırda, kiçik olan (gilənar, qarağat və s.). Xırdameyvə ağaclar.
|
XIRDA-MIRDA (ID - 17626) bax xırdavat. Xırdamırda satmaq.
top. Hər cür xırda şeylər. Xırda-mırdanı bir küncə yığmaq. // Sif. mənasında. Keşiş xırda-mırda ev şeylərini satıb köçünü yüngül elədi. “Əsli və Kərəm”. Az, cüzi. Xırda-mırda... |
XIRDA-PARA (ID - 17627) sif 1. Xırda, kiçik. Köç vaxtı, özün bilirsən ki, xırda-para şeylər çox olur və tərəkəmə əhlində də insaf olmaz, əlinə hər nə gəlsə, ağırlığına, yüngüllüyünə baxmayıb, atır dilsiz-ağızsız heyvanın üstə.. F.Köçərli....
|
XIRDASÜNBÜL(LÜ) (ID - 17628) sif. Sünbülləri xırda, balaca. Xırdasünbüllü taxıl.
|
XIRDAVAT (ID - 17629)is. Metaldan, sümükdən, dəridən və s.-dən hazırlanan xırda şeylər (kəmər, düymə, daraq və s. kimi). [Kişi:] Əldə xırdavat satmağa üç yüz manat pul düzəldib buraya gəldim ki, mal alıb aparam. S.S.Axundov. [Kişinin] xırdavat...
|
XIRDAVATÇI (ID - 17630)is. Xırdavat mallar satılan yer. Xırdavatçı dükanı. // Xırdavat satan adam. [Cavanşir bəy Nəcəf bəyə:] Mənə xırdavatçılar süfirəsindən pay lazım deyil. Ə.Məmmədxanlı.
|
XIRDAVATÇILIQ (ID - 17631)is. Xırdavatçının işi, peşəsi. Xırdavatçılıq eləmək.
|
XIRDAYARPAQ(LI) (ID - 17632) sif. bot. Yarpaqları xırda olan. Xırdayarpaqlı kol. Xırdayarpaqlı ağac.
|
XIRDIM-XIRDIM (ID - 17633) bax xıncım-xıncım. [Salam dayı] ayna tək parıldayan başını aşağı dikib eynəyinin üstündən içəri girmiş adama baxdı. Eynəyinin şüşələri xırdımxırdım olmuşdu. Q.İlkin.
|
XIRXALAMA (ID - 17634)“Xırxalamaq” dan f.is.
|
XIRXALAMAQ (ID - 17635)f. Ayağının altına salıb əzmək, əzişdirmək; xırpalamaq. [Kəndlilər] ho... ho... ho - deyib baxmağa başladılar. - Əgər cöngə kişini xırxalayıb öldürməsə?! S.Rəhimov.
|
XIR-XIR (ID - 17636) 1. sif Səsi xırıltılı. Xırxır adam.
Bu çolaq, xır-xır qocanı görəsən niyə cəzalandırmışlar? S.Vəliyev. 2. is. Xırıltılı səs, xırıltı. Ancaq yabana hürən köpəklərin xır-xırı, hürüşü kəsməkəsmə eşidilirdi.... |
XIRILDAMA (ID - 17637)“Xırıldamaq” dan f.is.
|
XIRILDAMAQ (ID - 17638)f. 1. Aydın olmayan, boğuq, tutqun səs çıxarmaq; xırıltı səsi çıxarmaq. Ölmək ölməkdir, xırıldamaq nə deməkdir. (Məsəl). [Dəli:] “uşaqları gözləyin, uşaqları gözləyin” deyə-deyə epileptik adamlar kimi yerə dəydi,...
|
XIRILTI (ID - 17639)is. Boğulan, yaxud çətin nəfəs alan adamın boğazından çıxan spesifik səs; xır-xır səsi. [Dərviş:] Qulağımıza xırıltı gəldi. A.Divanbəyoğlu. [Məstan bəy] boğazındakı xırıltını rəf etmək üçün iki-üç dəfə öskürdü....
|
XIRILTILI (ID - 17640)sif Xırıltı ilə, boğuq, tutqun, xırıldayan. [Yaşlı kişi:] Birdən-birə mənə tanış gələn xırıltılı bir səs qışqırmağa başladı. S.Hüseyn. Kişi oğlunun üzünə baxıb, xırıltılı səslə güldü. İ.Şıxlı.
|
XIRIM-XIRDA (ID - 17641) is. 1. Çox işlədilən, tez-tez lazım olan hər cür xırda şeylər, ev şeyləri. Xırım-xırdanı yeşiyə yığmaq. - Nərgiz, Nərgizcan! - deyə [Rəşid] cəld irəli addımlayıb Nərminə xanımın xırım-xırdası ilə yüklü qollarını...
|
XIRIP-XIRIP (ID - 17642) is. Heyvanların otu dişlərilə qırparkən çıxan səs.
|
XIRLAMA (ID - 17643)“Xırlamaq” dan f.is.
|
XIRLAMAQ (ID - 17644)f Xır salmaq, başdan-başa bostan eləmək.
|
XIRLI1 (ID - 17645) sif Yivli (tüfəng, top, tapança).
|
XIRLI2 (ID - 17646) sif 1. məh. Varlı, pullu. Xırlı adam.
2. Köklü, əsaslı, yerində. Sözü deyər xırlı deyər. (Məsəl). |
XIRLIQ1 (ID - 17647) is. Xır salınmış yer, bostan yeri.
|
XIRLIQ2 (ID - 17648) is. Çınqıllıq, daşlıq. Xırlıqda ot bitməz. (Ata. sözü). Get-gedə güney yerləri sel yuyub xırlığa çevirdi. S.Rəhimov.
|
XIRLI-PIRLI (ID - 17649) zərf dan. Əməlli-başlı, lazımınca, əsaslı surətdə. [Səfər:] Döyülməyinə döyüləcəyəm, qoy xırlı-pırlı, ağıllıbaşlı döyülüm. C.Cabbarlı.
|
XIRMAN (ID - 17650)is. [fars.] 1. Dəni sünbüldən ayırma əməliyyatı. ..Xəstə olduğum cəhətə bu yay xırmanım hamıdan geriyə qalmışdı. S.S.Axundov. [Rəşid:] Qurbanqulu uşağı görər-görməz xırman çəkdiyi atı buraxır və quyunun yanına qaçır....
|
XIRMANALTI (ID - 17651)is. Xırman sovrularkən qalan qalıq. Xırmanaltını bir yerə yığmaq.
|
XIRMANCIQ (ID - 17652)is. Kiçik xırman.
|
XIRMANÇI (ID - 17653)is. Xırmanda taxıl döyən, xırmanda işləyən adam. Kənardan baxan xırmançılar buraya yüyürür, “ho-ho-hoş” deyib səs-küy salırdılar. S.Rəhimov. Indi sovruq yeli təzəcə qalxdığına görə xırmançılar əlayağa düşmüşdülər....
|
XIRMANDÖYƏN (ID - 17654)bax xırmançı.
|
XIRMANLIQ (ID - 17655)is. Xırman salmağa, xırman döyməyə yarar yer. Xırmanlıq hazırlamaq.
|
XIRNİK (ID - 17656)is. Subtropik və mülayim iqlimli yerlərdə bitən portağalaoxşar iritumlu, ətli, şirin meyvə (canlı dildə buna yanlış olaraq çox vaxt “xurma”da deyilir).
|
XIRP (ID - 17657)təql. 1. Adətən feillərdən sonra gələrək, onların ifadə etdiyi işin, prosesin birdən, qəfıldən, ani olaraq kəsildiyini bildirir. Faytonçunun səmimi, yanıqlı bir səslə oxuduğu gözəl mahnı birdən xırp kəsildi. M.Hüseyn. Kim...
|
XIRPADAN (ID - 17658)zərf dan. Birdən, gözlənilmədən; büsbütün. [Qurban Telliyə:] ..Telli, çağa Yazgülün səsini eşidən kimi xırpadan səsini kəsdi. Ə.Məmmədxanlı.
|
XIRPALAMA (ID - 17659)“Xırpalamaqdan” f.is.
|
XIRPALAMAQ (ID - 17660)f 1. Boğazından yapışmaq, boğazlamaq. Mehdi qapını döyüb Əsədi çağırdı. Əsəd tələsik qapını açan kimi Nəbi onu xırpaladı. “Qaçaq Nəbi”.
2. məc. Üzmək, əzmək, əzişdirmək, mənəvi əzab və iztirab vermək. Bu... |
XIRPALANMA (ID - 17661)“Xırpalanmaq” dan f.is.
|
Bu səhifə dəfə baxılıb