XARLANDIRMAQ (ID - 17212)f Şəkərə döndərmək, şəkərləndirmək.
|
XARLANMA (ID - 17213)“Xarlanmaq” dan f.is.
|
XARLANMAQ (ID - 17214)f Şəkərə dönmək, şəkərlənmək. Bal xarlanıb. Mürəbbə qalıb xarlanıb.
|
XARLANMIŞ (ID - 17215) f.sif. Şəkərə dönmüş, şəkəri artmış, şəkərdən bərkimiş. Xarlanmış bal.
|
XARRAT (ID - 17216)is. Ağac və taxtadan müxtəlif şeylər qayıran usta; doğramaçı. Bir yanda xarratlar taxta yonub rəndələyir, qapı-pəncərənin çərçivəsini yerinə salır, döşəməni düzəldirdilər. M.İbrahimov. Xarratlar taxtaşalban işlərini qurtarmış,...
|
XARRATXANA (ID - 17217)is. Xarrat emalatxanası.
|
XARRATLIQ (ID - 17218)is. Xarrat sənəti, peşəsi. [Nizami:] Təbibə ehtiyacı çox olan məmləkətlərdə insanın təbibliyə olan marağı hər şeydən artıqdır. Elə də dəmirçilik, xarratlıq, dərzilik və başmaqçılıqdır. M.S.Ordubadi.
|
XART (ID - 17219)təql. Bərk, kövrək bir şeyi dişlə doğradıqda, ya kəsdikdə çıxan səs.
|
XARTAXART (ID - 17220)zərfi Xartıldadaraq, xartıltı ilə. Bərk almanı xartaxart yemək. Qəndi xartaxart çeynəmək.
|
XARTILDATMA (ID - 17221)“Xartıldatmaq” dan f.is.
|
XARTILDATMAQ (ID - 17222)f Xartıltı ilə sındırıb yemək. Ömər xan sözünü bitirərək qabdan bir qazmaq götürüb, sağlam dişlərlə xartıldatmağa başladı. Çəmənzəminli.
|
XARTHAXART (ID - 17223)b a x xartaxart. [Qəndi] .. ağzıma salıb bir qədər sorduqdan sonra dilimin ucu ilə dişlərimin altına ötürüb xarthaxart yeyərdim. Qantəmir. [Tapdıq] hər dəfə çay içəndə bir yekə tikə qənd ağzına qoyur və xarthaxart yeyirdi....
|
XARTİYA (ID - 17224)is. [yun.] 1. Qədim əlyazması (papirus və perqamentdə).
İctimai-siyasi sənəd. |
XARTUT (ID - 17225)is. İri qara tut. Tut cinsinin Azərbaycanda əsas üç növü bitir: ağtut, xartut və qırmızı tut və ya çəkil. M.Qasımov. [Bayram kişi:] Bunlardan başqa, iydə, innab, qaratut, xartut da buralarda çox yaxşı olur. M.Rzaquluzadə.
|
XAS1 (ID - 17226) sif [ər.] 1. Yalnız bir adama və ya şeyə məxsus olan, onun üçün səciyyəvi olan, yalnız bir adamda və ya şeydə olan. Balaca Azad təbiətinə xas bir hay-küylə kənarda oynayır. M.İbrahimov. Güləsər
yeniyetmə kənd qızlarına... |
XAS2 (ID - 17227) is. Həftənin ikinci günü, çərşənbə axşamı; tək günü.
|
XASA (ID - 17228)sif [ər.] Yaxşı bişmiş (qızarmış), bürüştə, əla. [Çörəkçi:] Gəl, müştəri, gəl görək, tazadır xasa çörək... M.S.Ordubadi.
|
XAS-XALİS (ID - 17229) sif [ər.] köhn. Əsil, əsilli, nəcabətli, əsil-nəsəbli. Zakir özü Qarabağın xas-xalis nücəbalarından ola-ola, öz həmsinfinin ayıb və qüsurlarını belə açıq, mərdanə və şairanə söyləməyi, əlbəttə, şayani-təhsirdir....
|
XASİYYƏT (ID - 17230)is. [ər.] 1. İnsanın hərəkət və davranışlarında özünü göstərən əsas və ən sabit psixik xassələrinin səciyyəsi xüsusiyyətlərinin məcmusu, təbiətində olan xüsusiyyət, xarakter. Yumşaq xasiyyət. Sərt xasiyyət. - Üz bürüməz...
|
XASİYYƏTCƏ (ID - 17231) sif Xasiyyətinə görə, təbiətinə görə, təbiətcə. Xasiyyətcə gözəl adam. Xasiyyətcə tərsdir. - Aşıq azarkeşləri yaxşı bilirdilər ki, xasiyyətcə tündməcaz olan və tez əsəbiləşən Aşıq Alı çuğulların belə sözlərindən...
|
XASİYYƏTNAMƏ (ID - 17232)is. [ər. xasiyyət və fars. ...namə] Bir şəxsin ictimai və əmək fəaliyyətini təsvir edən rəsmi sənəd; xarakteristika. Iş yerindən xasiyyətnamə almaq. - Lalə dünən baş mühəndisin texniki imtahandan keçirdiyi adamlara dair yazıb...
|
XASSƏ (ID - 17233)is. [ər.] Bir adama və ya şeyə məxsus olan hal, bir adamda və ya şeydə olub, başqalarında olmayan keyfiyyət; xasiyyət. [Rüstəmbəy Vəlibəyə:] Hər şeyi tərsinə başa düşmək [Cəfərdə] bir xassədir. Çəmənzəminli. // Keyfiyyət,...
|
XASSƏLİ (ID - 17234) sif. Xassəsi, xüsusiyyəti, müəyyən keyfiyyəti olan. Müxtəlif xassəli maddələr.
|
XAŞ (ID - 17235)is. Kəlləpaçadan hazırlanıb sarımsaqla yeyilən xörək.
|
XAŞA1 (ID - 17236) is. bot. Paxlalılar fəsiləsindən yem bitkisi; esparset. Əkilən qarayonca, üçyarpaq yonca növləri, xaşambul.. və xaşanın yabanı bitən və əkilən-becərilən növləri çox gözəl yem bitkisi olub, ottarlalı əkin sistemində geniş...
|
XAŞA2 (ID - 17237) is. Iri torba, xaral. Gəlin Xəlildən bir neçə addım sağda qoyulmuş iri xaşaya doğru yönəlib önlüyünü boşaltdı. M.Hüseyn.
|
XAŞAK (ID - 17238)is. [fars.] köhn. Çör-çöp, zirzibil, xırım-xırda. Çarparaq cari olan bunca məari/ seylinin; Qarşısın sədd etməyə qabilmidir xaşaklər?! M.Ə.Sabir.
|
XAŞAL (ID - 17239)sif dan. Sallaq (yekə) qarın, şişman. Burnu biz, qarnı xaşal; Bu pis, löyün başdı birə. Aşıq Ələsgər. Qarnı xaşal, qurşağı örkən kimi; Gözləri göy, sinəsi xırman kimi. Ə.Nəzmi. [Həşim] əllərini xaşal qarnının üstündə...
|
XAŞALIQ (ID - 17240)is. Xaşa bitmiş yer. Araz qırağındakı qamışlıq, kəndin ətrafındakı yoncalıq və xaşalıq .. Gülşənin çox xoşladığı və həzz aldığı şeylərdən idi. Ə.Vəliyev.
|
XAŞALQARIN (ID - 17241)sif. dan. Yekəqarın, şişman. Xaşalqarın kişi.
|
XAŞALLAŞMA (ID - 17242)“Xaşallaşmaq” dan f.is.
|
XAŞALLAŞMAQ (ID - 17243)f dan. Qarnı yekəlib sallanmaq, xaşal olmaq. Kişinin qarnı lap xaşallaşıb.
|
XAŞAMBUL (ID - 17244)is. bot. Sarı-ağ salxımvari çiçəkləri olan xırda yarpaqlı hündür çoxillik ot. Xaşambul çoxillik bitkidir. Hündürlüyü təxminən bir metr olan qol-budaqlı gövdəsinin üzərində saplaqlı xırda yarpaqları yerləşmişdir. Sarı rəngli...
|
XAŞXAŞ (ID - 17245)is. bot. 1. Tərkibində süd şirəsi olan iri çiçəkli və içi xırda toxumlarla dolu qozaşəkilli meyvə verən bitki. Xaşxaşlar cinsi.. birillik, ikiillik və ya çoxillik otlardır. Süd şirələri ağdır. M.Qasımov. Lalələr tökülüb...
|
XAŞXAŞGÜLÜ (ID - 17246)is. bot. Qızılı və ya ağ çiçəkləri olan kol-bitki.
|
XAŞXAŞLIQ (ID - 17247)is. Xaşxaş əkilmiş yer.
|
XATA (ID - 17248)is. [ər.] 1. Bax xəta. // Qəbahət, qüsur, günah, yanılma, istənilmədən edilən səhv. Kiçikdən xata, böyükdən əta. (Ata. sözü). Xata eləmək - səhv iş görmək, yanılmaq, səhv etmək. [Koroğlu:] Koroğlu eylədi xata; Indi sən...
|
XATA-BALA (ID - 17249) is. 1. Xata, qorxu, təhlükə; xətərli, təhlükəli iş. Xata-baladan uzaq olmaq. - [Ağca:] [Tapdığı] xata-baladan mənim duam saxlayıb. Ə.Əbülhəsən.
2. Dərd, bəla, müsibət, bədbəxtlik. [Sənəm:] Belə mənim dörd balamın... |
XATA-BALAÇI (ID - 17250)is. Xata törədən, başqasına əziyyət verən; şuluq, nadinc. Çox xatabalaçı uşaqdır.
|
XATA-BALALI (ID - 17251)sif. 1. Təhlükəli, xətərli, xatalı, qorxulu, xata ilə bağlı olan. Xatabalalı iş. - Çayqıraqlılar ağır və məşəqqətli güzəranlarına görə bu xata-balalı qazancdan əl çəkməyə məcburdular. Ə.Əbülhəsən.
2. məc. Ağır,... |
XATAKAR (ID - 17252)sif [ər. xəta və fars. ...kar] Gözlənilmədən xata törədən, xata törədə bilən, əlindən xata gələ bilən, zərərli, qorxulu, xain. Xatakar adam. - Kürən at xatakar (z.) olar ha.. - deyə, Nadir nəyə isə eyham atdı. Talıblı....
|
XATAKARLIQ (ID - 17253)is. Xatalı, təhlükəli iş, pis əməl, başqalarına zərər verən işlər. Uzun çəkməz, kərbəlayı, yox olar aramızdan şərarət, xatakarlıq; əmələ gələr insaniyyət, elm, tərbiyət, rəhm, insaf!.. N.Vəzirov. [Səməd:] Yox, bacıoğlu,...
|
XATAKÜN (ID - 17254)sif [ər. xəta və fars. kün] bax xatakar. [Ibrahim bəy:] Bir Kərbəlayı Qulam var, əlləm-qəlləm, xatakün, nadürüst, hacını yaman dolaşdırıb. N.Vəzirov. [Yarməmməd Salmana:] Kimin olacaq, dostun Şirzadın! Belə xatakün hələ dünyavü...
|
XATALI (ID - 17255)sif Xata gətirən, qorxu törədən, təhlükəli, xətərli, nəticəsi qorxulu. Xatalı yer. Xatalı yol. - [Sona xanım:] Ay aman, Heydər bəy, bu iş də xatalı işə bənzəyir. M.F.Axundzadə. O, az qala yalvarır, bu xatalı fikirdən onu daşındırmağa...
|
XATASIZ (ID - 17256)sif və zərf 1. Qorxusuz, təhlükəsiz, xətərsiz. Əlbəttə, bu qazanc xatasız, ölüm-itimsiz olmazdı. Ə.Əbülhəsən.
2. Günahsız, təqsirsiz, nöqsansız. Xatasız adam olmaz. |
XATƏM1 (ID - 17257) is. [ər.] klas. 1. Üzük. Barmağında xatəm, guşində tənə; Gireh-gireh zülfün tökə gərdənə. M.P.Vaqif. Barmağında xatəm, belində kəmər; Telində güşvarə, düymə tamam zər. Q.Zakir.
|
XATƏM2 (ID - 17258) is. [ər.] Sonuncu, axırıncı, ən sonuncu.
□□ Adəmdən xatəmə - dünyanın əmələ gəlməsindən bu günə kimi; heç vaxt, heç zaman. Adəmdən xatəmə görünməmişdi ki, bəy qızı əsnafa verilsin. Çəmənzəminli. [Molla:]... |
XATIN (ID - 17259)is. Qadın, xanım. Ağam bir xatın aldı; Davanı satın aldı. (Ata. sözü). [Qazan xan:] A üzü qaralı, başı qadalı, xatınları, oğul-uşağı nə deyə dustaq etdin?! M.Rzaquluzadə.
|
XATINBARMAĞI (ID - 17260)bax xatını.
|
XATINI (ID - 17261)is. Iri giləli, şirəli üzüm növü. Baba isə xatını, .. əsgəri, mövücü üzümləri dərib gətirər, tapdalayar və şirə yığardı. H.Sarabski.
|
Bu səhifə dəfə baxılıb