HAQLAŞMAQ (ID - 15921)f Hesablaşmaq, haqqhesabı çürütmək, haqq-hesab çəkib üzülüşmək.
|
HAQLI (ID - 15922)sif Düz deyən, düzgün fikirləşən, düz hərəkət edən, səhv etməyən (haqsız əksi). Xan, arvadının sözlərinin haqlı olduğunu anladı. Çəmənzəminli. Mühəndis etirafında haqlı idi. Ə.Sadıq. // Doğru, düz, düzgün, yerində,...
|
HAQLILIQ (ID - 15923)is. Fikirdə, mühakimədə, hərəkətdə və s. düzlük, düzgünlük, doğruluq; haqlı olma; haqq, ədalət. Öz işinin haqlılığına inanmaq.
|
HAQSEVƏR (ID - 15924)is. Haqqı, düzgünlüyü, doğruluğu sevib müdafiə edən adam. // Sif. mənasında. [Cabbar:] Sən özün haqsevən bir adamsan, bizi də yaxşı tanıyırsan, bilirsən də ki, Səfər bizim namusumuza və qeyrətimizə toxunub. B.Talıblı.
|
HAQSIZ (ID - 15925)sif və zərf 1. Haqq və insafa uyğun olmayan; ədalətsiz, nahaq, əsassız. Haqsız iddia. Haqsız cəza. - Mürsəqulu .. haqsız işə razı olmayan bir adam idi. S.Hüseyn. [Tahir:] ..Mən özümdən başqa hamını günahkar hesab eləməkdə...
|
HAQSIZLIQ (ID - 15926)is. 1. Haqq və ədalətə uyğun olmayan hal; ədalətsizlik, insafsızlıq. Nəbi kiçik yaşlarından haqsızlığı sevməzdi. “Qaçaq Nəbi”.
2. Hüquqsuzluq, ədalətsizlik. Hər yerdə, hər mühitdə haqsızlığın, qolugüclülüyün... |
HAQVERMƏZ (ID - 15927)sif Başqasını işlədib haqqını verməyən, haqqını kəsən; istismarçı. Məlik tacir haqverməz adamdı. (Nağıl).
|
HAL1 (ID - 15928) is. [ər.] 1. Hər hansı bir səbəbdən, şəraitdən doğan vəziyyət, keyfiyyət. Xəstənin halı yaxşıdır. - Hicrin edibdi könlümü bərbad, ağlaram; Çoxlar tutar bu halıma irad, ağlaram. Natəvan. [Ceyranın] keçmiş halı ilə indiki...
|
HAL2 (ID - 15929) b ax al3 (bəzən "hal anası” şəklində işlənir). Hal hər şeyi tərsinə eləyir. Tərsinə iş görən qadına deyərlər: hal cinsisən? Bir adam tutduğu halı yazığı gəlib buraxsa, hal onun yeddi arxadan dönəninə dəyməz. (Əsatir)....
|
HALA (ID - 15930)zərf [ər.[ klas. İndi, indi də, indiyədək, hələ də. Mənə derlərdi əvvəl, bir mələkdir sevdiyin. Hala; Görənlər sən fəqirə göydən enmiş bir bəla derlər. Füzuli.
|
HALAL (ID - 15931)sifl [ər.[ 1. İslam dininin ehkamlarına görə yeyilməsinə, işlədilməsinə və ya özünə mal edilməsinə icazə verilən (haram əksi). // köhn. Kəbinli, nikahlı; qanuni. Əsmər yenə şəriətin hökmüncə [Məmmədbağırın[ halal arvadı...
|
HALALCA (ID - 15932) sif. 1. B ax halal 2-ci mənada. Hamıdan varlı ikən, hamıdan yoxsul oldum; Halalca dövlətimi haram etdi o, haram. B.Vahabzadə.
Bax halal 1-ci mənada. [Məşədi İbad:[ Əşi, mən qızın halalca adaxlısı ola-ola hasarın bu tayında... |
HALALLAŞMA (ID - 15933)“Halallaşmaq” dan f.is.
|
HALALLAŞMAQ (ID - 15934)qarş. Ölərkən və ya uzun müddətə ayrılarkən bir-birinin pisliyinin və ya borclarının üstündən keçmək, bir-birini bağışlamaq. Səfərlə Miraxur Kürün qırağına qədər bir yerdə getdilər, orada halallaşıb ayrıldılar. Çəmənzəminli....
|
HALALLIQ (ID - 15935)is.: halallıq almaq - ölərkən və ya uzun müddət ayrılarkən vaxtilə etmiş olduğu pisliyin, yaxud qaytarmadığı borclarının bağışlanmasını xahiş etmək. Məşədi Əsgərin fikri bu idi ki, çamadan sahibini tapsın və əmanətini...
|
HALAY (ID - 15936)is. Dairə, dövrə. □ Halay vurmaq (qurmaq) - dövrə vurmaq, halaylamaq. Göy Üzündə bir dəstə qartal qanadlarını geniş açaraq halay vurub hərlənirdi. M.Rzaquluzadə.
|
HALAYLAMA (ID - 15937)“Halaylamaq” dan f.is.
|
HALAYLAMAQ (ID - 15938)f. Dövrə vurmaq, halay vurmaq, dövrələmək.
|
HALBAHAL (ID - 15939)zərf. [ər. hal və fars. bə[: halbahal olmaq - haldan hala düşmək, halı dəyişmək, vəziyyəti gah pisləşib, gah yaxşılaşmaq. Xəstə halbahal olurdu.
|
HALBUKİ (ID - 15940)Bir-birinə zidd olan, bir-birini inkar edən iki fikrin qarşılaşdırıldığı tabesiz mürəkkəb cümlələrdə müstəqil cümlələr arasında əlaqə yaradan bağlayıcı; vəhalonki. [Mansuru] görə bilmirdim, halbuki başqa yoldaşlarımıza...
|
HALƏ (ID - 15941)is. [ər.] Ayın və bəzi iri ulduzların ətrafında bəzən görünən işıq dairəsi. Fikrini, qəlbini çalmışdı əlan; Mahtabın sulara düşən haləsi. S.Vurğun. Dağıtma gül üzə zülfün ay üzrə halə kimi; Şərabdan bir əsər var...
|
HAL-ƏHVAL (ID - 15942)is. [ər.] Vəziyyət, əhval.
□□ Hal-əhval tutmaq (soruşmaq) - b a x əhval tutmaq (soruşmaq) (“əhval”da). [Şeyx] hal-əhval tutub, bardaş qurdu. Qantəmir. Nəcəfalı yaxınlaşıb [katibə] salam verdi, əl tutub, hal-əhval soruşdu.... |
HALƏLƏNMƏ (ID - 15943)“Halələnmək” dən f.is.
|
HALƏLƏNMƏK (ID - 15944)f Ətrafında bəzən işıqlı dairə əmələ gəlmək (Ay və bəzi iri ulduzlar haqqında). [Pərşan] göylərin axşam parıltısında halələnmiş (f.sif.) ay kimi işıq verirdi. M.Ibrahimov.
|
HALƏT (ID - 15945)is. [ər.] klas. Hal, vəziyyət. Naçalnik elə bir halətdə mənim üzümə baxırdı ki, deyirdim, bu saat durub məni yeyəcək. Məmmədquluzadə. Evə dönərkən anası [Mərdanda] başqa halət gördü. Çəmənzəminli.
|
HALƏTİ-RUHİYYƏ (ID - 15946) is. [ər.] klas. bax əhval-ruhiyyə. [Yaşlı kişi:] Bədbincə bir haləti-ruhiyyə məni qapladı. S.Hüseyn.
|
HAL-HAZIR (ID - 15947) is. İndiki vaxt, indiki zaman, hazırkı vaxt, bu an, bu saat, əlan. [Çopo:] Keçmişin təcrübəsi hal-hazır üçün faydalıdır. Çəmənzəminli.
|
HALİ (ID - 15948)is. [ər.] Bir hadisə, iş haqqında məlumatı, xəbəri olan; xəbərdar, agah. Haliyəm ellərin mən cümləsindən; Gecə yatmaz bir-birinin bəhsindən. Aşıq Ələsgər. □ Hali etmək - xəbərdar etmək, agah etmək, məlumat vermək, bildirmək....
|
HALQA (ID - 15949)is. 1. Çənbər, qurşaq, dairə şəklində gərək (əsasən metaldan olur). Qaratoyuq ayağını cələdən çəkdikdə qıl halqa daralıb onu bənd edirdi. S.S.Axundov. Səlim də quşları tutmaq, ayaqlarına yüngül alümin halqa taxmaq işində...
|
HALQALAMA (ID - 15950)“Halqalamaq” dan f.is. Balıqları halqalama. - ..Quşları halqalama işi ilə mərkəzi halqalama bürosu məşğuldur. “Zoologiya”.
|
HALQALAMAQ (ID - 15951)f 1. xüs. Yerdəyişmə istiqaməti və sürəti, ömürlərinin uzunluğu və s. üzərində elmi müşahidə aparmaq məqsədilə quşların ayağına və balıqların quyruğuna nişanlanmış halqa taxmaq. Köçəri quşların ayaqlarını halqalamaq....
|
HALQALANMA (ID - 15952)“Halqalanmaq” dan f.is. Balığın quyruğunun halqalanması. - Qoruqda quşların halqalanması, miqrasiyası, həyat tərzi, bir-biriləri və ətraf mühitlə qarşılıqlı münasibətləri və s. problemlər ətrafında elmi iş aparırlar. “Elm...
|
HALQALANMAQ (ID - 15953)məch. 1. Quşun ayağına və ya balığın quyruğuna halqa keçirilmək. Halqalanmış (f.sif.) quş başqa bir yerdə öldürüldükdə quşun ayağında olan halqa göstərilən ünvan üzrə lazımi yerinə göndərilir, .. quşun vurulduğu yer...
|
HALQAŞƏKİLLİ (ID - 15954)b a x halqavari.
|
HALQAVARİ (ID - 15955)sif Halqa, çənbər, çevrə şəklində; dairəvi, halqaşəkilli.
|
HAL-QƏZİYYƏ (ID - 15956) is. [ər.] Hadisə, əhvalat, qəziyyə. [İbrahim xan Vaqifə:] Gedin, görək hal-qəziyyə nə minval üzrədir. Çəmənzəminli.
|
HALLANDIRMA (ID - 15957)“Hallandırmaq” dan f.is.
|
HALLANDIRMAQ (ID - 15958)f qram. Hallar üzrə dəyişdirmək. “Əl” ismini hallandırmaq.
|
HALLANMA (ID - 15959)“Hallanmaq” dan f.is. Ismin hallanması.
|
HALLANMAQ (ID - 15960)f qram. Hallar üzrə dəyişmək.
|
HALLAŞMA (ID - 15961)“Hallaşmaq” dan f.is.
|
HALLAŞMAQ (ID - 15962)bax hal-əhval tutmaq (“hal-əhval”da). ..Adam həmişə həmsöhbət tapır, bir-birilə hallaşır, “məsələ” öyrənir. Çəmənzəminli.
|
HALLI (ID - 15963)sif və is. 1. Kefli, az sərxoş. Məhəbbətdən mey içmişəm, hallıyam. M.Rahim.
B ax hallıca. dan. Xoşrəftar, xoştəbiət, xoşəhvallı. Hallı oğlan. - Ovçusun görəndə maral baxışlım; Ozü hallı, üzü xallı Sənəm, gəl!... |
HALLICA (ID - 15964)zərf zar. dan. Dolğun (bədənli), koppuş. [Sultan bəy:] ..Mənimki bir hallıca, dulluca arvaddır. Ü.Hacıbəyov. ..Hallıca, enlikürək bir qadın aralığa çıxdı. Mir Cəlal.
|
HALLÜSİNASİYA (ID - 15965)is. [lat.] tib. Qarabasma, gözəgörünmə.
|
HALOGEN (ID - 15966)is. Kimyəvi element, ünsür.
|
HALSIZ (ID - 15967)sif Zəif düşmüş, əldən düşmüş, üzgün, taqətsiz, yorğun. Halsız qoca. - Mehriban yorğun və zəif gözlərini açdı. Çox halsız idi. S.Hüseyn. Müəllimin rəngi qaçqın;
Çox halsızdır, yatağında. M.Dilbazi. □ Halsız... |
HALSIZCA (ID - 15968)zərf Halsız halda, bihal, üzgün halda, əldən düşmüş halda. Xədicə arxası üstə halsızca uzanıb tez-tez nəfəsini çiyinlərilə alıb verirdi. S.Hüseyn.
|
HALSIZLIQ (ID - 15969)sif Zəiflik, üzgünlük, bihallıq, taqətsizlik, əldən düşmə. [Nuriyyə:] Sonra özümdə qəribə bir halsızlıq hiss elədim. I.Əfəndiyev. Ah, istidən sıxılıram; halsızlıqdan yıxılıram. M.Dilbazi.
|
HALVA (ID - 15970)is. [ər.] Yağda qovrulmuş un və doşabdan, bəzən də baldan, şəkərdən bişirilən Şərq şirniyyatı. Axşam azanı deyilən kimi, mömin müsəlman bilmir ki, nəyə əl uzatsın: çaymı içsin, firnimi yesin, halvadanmı dadsın. C.Məmmədquluzadə....
|
Bu səhifə dəfə baxılıb