TƏRPƏTMƏK (ID - 39286)f . 1. Hərəkətə gətirmək, hərəkət etdirmək; qımıldatmaq. Kərim baba sükut ilə başını tərpətdi. A.Şaiq. [Rəşid] ani olaraq uzun kirpiklərini döyərək qara, nazik qaşlarını tərpətdi. M.ibrahimov. // Əsdirmək, titrətmək,...
|
TƏRS (ID - 39287)is. və sif 1. Bir şeyin əks tərəfi, arxası, dalı. Nəzarətçi söyüş söydü və sağında dayanmış növbətçinin qırmızı yanağına əlinin tərsi ilə ağır bir şillə vurdu. M.Hüseyn. [Veys] ..səliqəsiz qara bığlarını əlinin...
|
TƏRSA (ID - 39288)is. [fars.] klas. Xristian, xaçpərəst, isəvi. Tərsa qızı (xristian qız). - Qövmi-tərsayə mən tanıtdım rah. Füzuli. Sərasər sövdayieşqi tərsanın; Apardı əqlini Şeyx Sənanın. Q.Zakir.
|
TƏRSANƏ (ID - 39289)is. [ər. darüssəna-dan] is. Gəmi düzəldilən və təmir olunan yer, verf, zavod.
|
TƏRSƏ (ID - 39290)sif. və zərf Tərs, əks, tərsinə, əksinə. Hacının oğlu çox bədbin bir adamdır. Hər şeyə şübhə ilə baxır, hər sözdən tərsə bir məna çıxarmaq istəyir. Qantəmir.
|
TƏRSƏSİNƏ (ID - 39291)zərf Əksinə, ziddinə, tərsinə. Bəli, zəmanə dolandı və dəyirman tərsəsinə çevrildi.. C.Məmmədquluzadə.
|
TƏRSİM (ID - 39292)is. [ər.] Rəsm çəkmə, cızma.
|
TƏRSİNƏ (ID - 39293)bax əksinə. Diqqət edib baxsan əgər dərsinə; Hər şeyi təlim eləyir tərsinə. M.Ə.Sabir. [Mozalan bəy:] Amma burada işlər tərsinədir. Ə.Haqverdiyev.
|
TƏRSLİK (ID - 39294)is. Tərs adamın xasiyyəti; inadcıllıq, inadçılıq, inadkarlıq, höcətlik. Kolxoz sədri Qara kişinin tərsliyini bilirdisə də, yenə bir şey deməkdən özünü saxlaya bilmədi. Ə.Əbülhəsən. □ Tərslik eləmək (etmək) inad etmək,...
|
TƏRTƏMİZ (ID - 39295)sif. Lap təmiz, olduqca təmiz. Qırxılıb çənəsi, buxaq tərtəmiz; Durur qabağında örtüklü bir miz. H.K.Sanılı. [Nuriyyə:] Stəkanları bir dəqiqənin içində yuyub tərtəmiz (z.) sildim. İ.Əfəndiyev.
|
TƏR-TƏZƏ (ID - 39296)bax təptəzə. Tər-təzə otların ətri insanı bihuş edirdi. C.Cəbrayılbəyli. Bina təzə, ağac təzə, yer təzədir; Ördəklərin yuvası da tər-təzədir. H.Hüseynzadə.
|
TƏRTİB (ID - 39297)is. [ər.] 1. Ayrı-ayrı hissələri, şeyləri seçib birləşdirərək tam bir şey əmələ gətirmə, düzəltmə, yaratma. Dərsliyin tərtibi. Smeta tərtibi. Lüğət tərtibi. - Iş məntəqələri, zavodlar, sexlər, emalatxanalar öz planlarını...
|
TƏRTİBAT (ID - 39298)is. [ər. “tərtib” söz. cəmi] 1. Tərtib olunmuş bir şeyin xarici görünüşünü, görkəmini təşkil edən xüsusiyyətlərin (kitabın, qəzetin şəkillərinin, şriftlərinin, ya səhnə tamaşasının dekorasiya və geyimlərinin və...
|
TƏRTİBATÇI (ID - 39299)is. Tərtibat işləri ilə məşğul olan, kitabın, tamaşanın tərtibatını verən adam. // Sif. mənasında. Tərtibatçı rəssam.
|
TƏRTİBÇİ (ID - 39300)is. Tərtib işləri ilə məşğul olan, tərtib edən adam. Lüğətin tərtibçisi. Tənqidi mətnin tərtibçisi.
|
TƏRZ (ID - 39301)is. [ər.] 1. Üsul, qayda. Ey dilbəranə tərzdə cövlan edən çocuq! M.Ə.Sabir. Arvad gözucu vərəqəyə baxıb, bir ağzının qalın dodaqlarını iyrənc bir tərzdə büzdü. H.Seyidbəyli.
2. İzafət birləşməsinin birinci tərəfi... |
TƏSADÜF (ID - 39302)is. [ər.] 1. Baş vermiş gözlənilməyən, nəzərdə tutulmayan hadisə; qəziyyə, vəqə, əhvalat. [Tosya Fəraməzə:] Neçin bir neçə ay əvvəl təsadüf bizi bir-birimizə rast gətirdi? Çəmənzəminli.
2. Gözlənilmədən rastlaşma,... |
TƏSADÜFƏN (ID - 39303)zərf [ər.] Gözlənmədən, gözlənilmədən, təsadüfi olaraq, təsadüfi. Təsadüfən Nəbi o gün yoldaşlarını Dəvəboynuna göndərmişdi. “Qaçaq Nəbi” . Haman qəribə “ovçunun” təsadüfən vurduğu bu göyərçini götürüb...
|
TƏSADÜFİ (ID - 39304)sif. [ər.] 1. Nəzərdə tutulmadığı, gözlənilmədiyi halda baş verən, təsadüf nəticəsində olan. Təsadüfi görüş. Təsadüfi uyğunluq. - Rüstəm [Şərəfoğluna] üçüncü dəfə tamamilə təsadüfi olaraq, 1942-ci ildə Ukraynada...
|
TƏSBEH (ID - 39305)is. [ər.] Zikr edilən duaları saymaq, indi isə məşğuliyyət üçün istifadə edilən sapa keçirilmiş muncuq və s. dənələri düzümü. Molla İbrahimxəlil sabah vaxtı səccadə üstündə başında əmmamə, əlində uzun təsbeh, dizi...
|
TƏSBİT (ID - 39306) |
TƏSDİQ (ID - 39307)is. [ər.] Deyilən sözün, başqasının mülahizəsinin, yaxud bir sənədin, faktın və s.-nin gerçək olduğunu iqrar etmə, təsdiqləmə. // Yəqinlik. [Ağasəfər] pis xəbərin təsdiqini eşidəcəyindən qorxdu, qondarma bir vəcdlə ətrafına...
|
TƏSDİQEDİCİ (ID - 39308)sif. Təsdiq edən, gerçəkliyini, doğruluğunu, həqiqiliyini qəbul edən; razılıq, təsdiq, qəbul bildirən. Təsdiqedici cavab. Təsdiqedici nəzər.
|
TƏSDİQLƏMƏ (ID - 39309)“Təsdiqləmək”dən f.is.
|
TƏSDİQLƏMƏK (ID - 39310)f Təsdiq etmək. Məclisdəkilər də mehtər Murtuzun sözünü təsdiqlədilər. “Koroğlu” . Gülxan Gülşənin dediklərini təsdiqlədi. Ə.Vəliyev.
|
TƏSDİQNAMƏ (ID - 39311)is. [ər. təsdiq və fars. ...namə] Bir şeyin təsdiq edilməsi haqqında rəsmi kağız, sənəd.
|
TƏSƏDDÜQ (ID - 39312)is. [ər.] Sədəqə vermə; yoxsullara, dilənçilərə verilən pul və s.; sədəqə. □ Təsəddüq etmək - sədəqə vermək.
|
TƏSƏK (ID - 39313)is. Adətən gecə başa qoyulan toxunmuş və ya parçadan tikilmiş papaq; araqçın. Nə əynində arxalıq görürəm, nə başında naxışlı təsək. R.Rza. ..Sonanın atası başında təsək, gözlərində eynək olduğu halda.. məcmuələrdən...
|
TƏSƏLLİ (ID - 39314)is. [ər.] Bir acını az da olsa unutduracaq, dərdi, qəmi yüngülləşdirəcək, təskin edəcək söz, nəsihət və ya yaxşılıq; ovundurma, təskinlik. Bir təsəllidir sənə ol söz ki derlər var sübh. Füzuli. Bu təsəlli mənə bəsdir,...
|
TƏSƏLLİVERİCİ (ID - 39315)sif. Təsəlli verən, təsəlliyə səbəb olan; təskinedici. Təsəlliverici xəbər.
|
TƏSƏRRÜF (ID - 39316)is. [ər.] 1. Yiyələnmə, zəbt etmə.
2. Qənaətlə işlətmə. |
TƏSƏRRÜFAT (ID - 39317)is. [ər.] 1. iqt. Hər hansı bir ictimai quruluşun istehsal üsulu, istehsal münasibətlərinin məcmusu. Kapitalist təsərrüfatı. Natural təsərrüfat. Sadə əmtəə təsərrüfatı. Kapitalist təsərrüfat sistemi.
İstehsala xidmət edən,... |
TƏSƏRRÜFATÇI (ID - 39318)is. Sənayenin, kənd təsərrüfatının hər hansı sahəsinin təsərrüfatına rəhbərlik edən adam. Təsərrüfatçı [Qədirə] qırıq bir taxt göstərib dedi: - Hələlik ötüş! Mir Cəlal.
|
TƏSƏRRÜFATÇILIQ (ID - 39319)is. Təsərrüfatı yaxşı, qənaətlə idarə etmə bacarığı.
|
TƏSƏRRÜFATSIZLIQ (ID - 39320)is. Təsərrüfatı idarə edə bilməmə və ya pis idarə etmə nəticəsində əmələ gələn vəziyyət, pozğunluq, qənaətsizlik. Təsərrüfatsızlığa qarşı mübarizə.
|
TƏSƏVVÜF (ID - 39321)is. [ər.] bax mistika.
|
TƏSƏVVÜR (ID - 39322)is. [ər.] 1. Xəyala gətirmə, xəyalən göz qabağına gətirmə. Ucsuz-bucaqsız bir meşə təsəvvür edin. - Xanım .. Qafqazın şəklini xəyalına gətirərək onu füsunkar bir ölkə kimi təsəvvür edirdi. Çəmənzəminli. // Xəyal,...
|
TƏSHİH (ID - 39323)is. [ər.] 1. Yazı və s.-də səhvləri, nöqsanları düzəltmə; düzəliş. □ Təshih etmək - düzəliş aparmaq, düzəltmək. Firidun öz məqaləsini bir də oxudu, .. bəzi təshihlər etdi. M.İbrahimov.
2. köhn. Korrektura. İftadə... |
TƏSXİR (ID - 39324)is. [ər.] Ələ keçirmə, zəbt etmə.
|
TƏSİR (ID - 39325)is. [ər.] 1. Əsər etmə və bunun nəticəsində əmələ gələn hal, əlamət, iz. Təsir altında olmaq. Təsir altına düşmək. Günəş şüalarının bədənə xoş təsiri. - Küləyin təsirindən sonra ocağın qırağında oturmaq Giləyə...
|
TƏSİREDİCİ (ID - 39326)sif. Təsir edən, təsir göstərən, təsirli. Hüseyn çox mülayim və təsiredici səsi olan bu müəllimin danışıqlarına diqqətlə qulaq asırdı. S.Rəhimov.
|
TƏSİRLƏNMƏ (ID - 39327)“Təsirlənmək”dən f.is.
|
TƏSİRLƏNMƏKf (ID - 39328)Təsir altına düşmək, bir şeyin təsirini hiss etmək. // Kədərlənmək, doluxsunmaq, riqqətə gəlmək, mütəəssir olmaq. Kişi daha da təsirləndi. Mir Cəlal.
|
TƏSİRLİ (ID - 39329)sif. Təsir edən, təsir göstərən, təsiri olan, təsiredici. Təsirli musiqi. Təsirli dərman. - Xoş və təsirli bir səs meşəyə yayıldı. Ə.Sadıq. Mən bu təsirli musiqinin və nəğmənin hələ çox uzanmasını arzu edirdim. M.Rzaquluzadə.
□□... |
TƏSİRLİK (ID - 39330)is.: təsirlik hal qram. - ismin kimi, nəyi (müəyyən təsirlik hal), bəzən də kim, nə (qeyri-müəyyən təsirlik hal) suallarına cavab olan halı.
|
TƏSİRLİLİK (ID - 39331)is. Təsir etmə; təsir qabiliyyəti (gücü). Dərmanın təsirliliyi. Musiqinin təsirliliyi.
|
TƏSİRSİZ (ID - 39332)sif. Təsir etməyən, təsir göstərməyən, heç bir təsiri olmayan, nüfuz etməyən. Təsirsiz nitq.
□□ Təsirsiz feil qram. - vasitəsiz tamamlıq tələb edən feil. “Yuyunmaq” və “yatmaq” təsirsiz feillərdir. |
TƏSİRSİZLİK (ID - 39333)is. Təsir etməmə, nüfuz etməmə, heç bir təsiri olmama. Dərmanın təsirsizliyi. Sözün təsirsizliyi.
|
TƏSİS (ID - 39334)is. [ər.] Əsasını, binasını, təməlini qoyma; qurma, yaratma. □ Təsis etmək - əsasını, təməlini qoymaq, yaratmaq. O vaxtlar hökumət təsis edən məktəblərin proqramında xala xətrin qalmasın babətindən həftədə bir neçə saat...
|
TƏSİSAT (ID - 39335)is. [ər. “təsis” söz. cəmi] kit. 1. Qurulmuş, təsis edilmiş, yaradılmış müəssisələr, idarələr, qurğular.
2. İctimai idarə; ictimai quruluşun, nizam və qaydanın bu və ya başqa forması. Siyasi təsisat. |
Bu səhifə dəfə baxılıb