ARSIZ (ID - 1701)sif. Arı, həyası olmayan; həyasız, utanmaz, sırtıq, üzlü. Arsız adam. - Arsıza bir sillə kar eləməz. (Məsəl). Arsız aşıq elsiz niyə yaşadı; Ölsün Ələsgərtək qulların, dağlar! Aşıq Ələsgər. Bizi ən çox heyrətə salan...
|
ARSIZ-ABIRSIZ (ID - 1702)b a x arsız.
|
ARSIZCA(SINA) (ID - 1703) zərf və sif. Həyasızcasına, utanmazcasına. Arsızcasına danışmaq. Arsızcasına hərəkət.
|
ARSIZLA(N)MAQ (ID - 1704)f. Həyasızlaşmaq, abırsızlaşmaq, izzəti-nəfsini itirmək.
|
ARSIZLAŞMA (ID - 1705)“Arsızlaşmaq”dan fis.
|
ARSIZLAŞMAQ (ID - 1706)f. Daha da həyasızlaşmaq, arsız olmaq; sırtıqlaşmaq, izzəti-nəfsini itirmək.
|
ARSIZLIQ (ID - 1707)is. Həyasızlıq, utanmazlıq, sırtıqlıq, abırsızlıq. Yaxınlaşan faytonçu isə hər şeyi arsızlıqla yola verməyə çalışır, bəzən ağlamsınır, lakin yenə də cəsarətlənib banditləri lağa qoyurdu. M.Hüseyn.
□ Arsızlığa... |
ARSLAN (ID - 1708)b a x aslan.
□ Arslan ürəkli - cəsur, igid, heç şeydən qorxmayan. |
ARŞ (ID - 1709)nida. Yerimək, hərəkət etmək üçün komanda əmri. Arş, irəli! Arş, unut qəmləri! Qaçma bəlalar qabağından geri. A.Səhhət.
|
ARŞIN (ID - 1710)is. Metrik ölçü sistemi qəbul olunanadək işlədilən uzunluq ölçüsü (0,71 metrə bərabərdir). [Əsgər bəy:] Təbrizdə arşını bir abbasıya alınan çit burada altı şahıya satılır. M.F.Axundzadə. Mağaza sahibi iki arşın ölçüb...
|
ARŞINÇI (ID - 1711)b a x arşınmalçı.
|
ARŞINLAMA (ID - 1712)“Arşmlamaq”dan fis.
|
ARŞINLAMAQ (ID - 1713)f. köhn. 1. Arşın ilə ölçmək.
2. məc. dan. Veyllənmək, dolaşmaq, boş-boşuna gəzmək. [Qadir:] Əlin şalvar cibində küçələri arşınlayırsan. Ə.Əbülhəsən. |
ARŞINLANMAQ (ID - 1714)məch. Arşın ilə ölçülmək.
|
ARŞINLIQ (ID - 1715)sif. Bir arşın uzunluğunda, enində, ya dərinliyində olan. Arşınlıq quyu.
// Rəqəmlərlə. [Veys:] Çiynimdə mən dörd arşınlıq girdini .. meşədən gətirəndə belə yorulmazdım. Ə.Əbülhəsən. |
ARŞINMALÇI (ID - 1716)is. köhn. Dalında boğçada arşınmalı gəzdirib satan adam. [Qızlar xoru:] Arşınmalçı, mal göstər; Bir-bir yerə sal göstər. Ü.Hacıbəyov.
|
ARŞINMALÇILIQ (ID - 1717)is. Arşınmalı satma işi, bəzzazlıq. [Gülçöhrə:] Amma, məncə, arşınmalçılıq pis iş deyil ki, o da tacir kimi bir şeydir. Ü.Hacıbəyov.
|
ARŞINMALI (ID - 1718)is. Toxunma mallar: çit, mahud, bez və s.; parça.
|
ARŞINOLÇƏN (ID - 1719)is. köhn. dan. Arşınmalçı, bəzzaz, arşınmalı satan tacir. [Əziz bəy:] Nə karədir ki, bir arşınölçən mənim adaxlıma göz dikə! M.F.Axundzadə.
|
ARTAN (ID - 1720)f.sif. Getdikcə çoxalan, böyüyən; getdikcə güclənən, şiddətlənən. Küləyin artan sürəti.
|
ARTEL (ID - 1721)[rus.] Müəyyən şərtlərlə birlikdə işləmək üçün düzəldilən təsərrüfat birliyi; birləşmə, şirkət. Balıqçılıq arteli. - Əminə xalanın işlədiyi corab arteli fəhlələrinin yığıncağı uzun çəkdi. M.Hüseyn.
□... |
ARTELÇİ (ID - 1722)is. Artel üzvü.
|
ARTERİAL (ID - 1723)sif. anat. Arteriyaya aid olan, arteriya ilə əlaqədar olan. Arterial qan.
|
ARTERİOSKLEROZ (ID - 1724)[yun.] tib. Arteriya divarlarının qalınlaşıb bərkləşməsindən ibarət xəstəlik; arteriya sklerozu. Arterioskleroz, əsasən, yaşlı adamlarda müşahidə olunur.
|
ARTERİYA (ID - 1725)[yun.] anat. Qanı ürəkdən bədənin müxtəlif üzvlərinə aparan damar. Arteriya sistemi.
|
ARTEZİAN (ID - 1726)quyusu [fr.] Suyu təbii təzyiq altında özbaşma çıxan dərin quyu. Artezian sularının basqısı. - Bu su artezian quyuları vasitəsilə yerin altından çıxır və bir tərəfdən daim axıb getdiyindən hey təzələnir. M.İbrahimov.
|
ARTICAQ (ID - 1727)zərf köhn. Bir qədər artıq, bir qədər çox, azacıq çox; daha artıq, artıq. [Ağa Mərdan:] Məni Hacı Qafurun arvadı yaraşıqlı görsə, əlbəttə, artıcaq sayar. M.F.Axundzadə. Amma xalq nə qədər artıcaq elm öyrənə, ol qədər...
|
ARTIQ (ID - 1728)zərf və sif. 1. Çox, çoxlu, xeyli, olduqca, çoxlu miqdarda. [Fəxrəddin:] Mən dünyada hər şeydən artıq yaltaq adamlardan iyrənirəm. M.S.Ordubadi.
// Daha çox, ziyadə. Hüsnün olduqca füzun, eşq əhli artıq zar olur. Füzuli. Zeynəb... |
ARTIQ-ƏSKİK (ID - 1729)1. sif və zərf Artıq, lüzumsuz, yersiz, münasibətsiz. [Səlimnaz xanım:] Mən bu cavan canımdan xeyir görməyim, balam, əgər mən ona artıq-əskik söz demişəmsə. N.Vəzirov. [Əli:] Kişi, artıq-əskik danışma! Heyvanları çölə çıxart....
|
ARTIQLAMAQ (ID - 1730)f dan. Bir şeyin və ya xörəyin başından bir qədər yeyib, artığını qoymaq.
|
ARTIQLAŞA (ID - 1731)zərf dan. Müəyyən edilmiş, nəzərdə tutulmuş miqdardan artıq; üstəlik, əlavə. Artıqlaşa üç manat verdim.
|
ARTIQLIĞINCA (ID - 1732)zərf dan. Həddən artıq, lüzumundan artıq, artıqlaması ilə. Artıqlığınca yemək.
|
ARTIQLIQ (ID - 1733)is. 1. Çoxluq, bolluq. [Nadir] iztirabının artıqlığından bozarıb qızarırdı.
B.Talıblı. 2. Üstünlük, yüksəklik. Bunun artıqlığı nədədir? |
ARTIQRAQ (ID - 1734)zərf köhn. Hamıdan artıq, daha artıq. Gəl mənim tədbiri-bihudəmdə sən bir səy qıl; Kim olam bu dərdə artıqraq giriftar, ey həkim! Füzuli. Bu səbəblərin ümdəsi onlar(ın) bizdən artıqraq elm təhsil etməsidir. “Əkinçi”....
|
ARTIQTAMAH (ID - 1735)sif. Çox tamahkar.
|
ARTIQTAMAHLIQ (ID - 1736)is. Tamahkarlıq, acgözlülük. Artıqtamahlıq etmək. - [Gülsənəm:] [Hümmətəli] artıqtamahlıq eləyib, vəssalam! M.Hüseyn.
|
ARTIM (ID - 1737)is. 1. Sayca, həcmcə və s. artma; artan miqdar. Bəxti bir yanıqlı ah çəkdi: -Artımı çox azdır.. S.Rəhimov.
Bişdikdən sonra çörəyin, düyünün və s.-nin çəkisinin artması, bərəkət. Un çox böyük artım verir. Bu düyünün... |
ARTIMLI (ID - 1738)sif. Çox artım verən, çox artan, çox artıb törəyən; bərəkətli, məhsuldar. Artımlı düyü.
|
ARTIMSIZ (ID - 1739)sif. Artım verməyən, artmayan, artıb törəməyən; bərəkətsiz.
|
ARTIRILMA (ID - 1740)“Artırılmaq”dan f.is.
|
ARTIRILMAQ (ID - 1741)“Artırmaq”dan məch. Müqaviləyə yeni maddələr artırılmaq. Maşının sürəti artırılmaq. Vəzifəsi artırılmaq. Yükü artırılmaq.
|
ARTIRMA1 (ID - 1742)“Artırmaq”dan f.is.
|
ARTIRMA2 (ID - 1743)is. 1. Eyvan, balkon; əsas binaya yapışıq yüngül tikili. Artırmada balıq kababı bişirdilər... A.Şaiq. Nökər də artırma qapısını açıb .. qonağa yol göstərdi. Çəmənzəminli. Həyətin ön tərəfində ikimərtəbəli evin balaca...
|
ARTIRMAC (ID - 1744)b a x artırma2#.
|
ARTIRMAQ (ID - 1745)f. 1. Miqdarını, çəkisini çoxaltmaq; həcmini, sahəsini böyütmək. Məhsulu artırmaq. Malların sayını artırmaq. Əkin sahəsini artırmaq. Gəliri artırmaq. - Sən də artır öz əlinlə zəfərlərin sayını! S.Vurğun.
Əlavə etmək,... |
ARTİKL (ID - 1746)[lat.] qram. Bəzi dillərdə müəyyənliyi və qeyri-müəyyənliyi və bəzən cinsi bildirmək üçün isimlərdən əvvəl işlənən hissəcik. Bəzi dillərdə (məs.: ingilis dilində) artikl dəyişmir, bəzi dillərdə isə (məs.: alman dilində)...
|
ARTİKUL (ID - 1747)[lat.] Malın, məmulatın tipi.
|
ARTİKULYASİYA (ID - 1748)[lat.] dilç. Müəyyən səsi tələffüz etmək üçün dodaqların, dilin, damarın, səs tellərinin gördüyü iş; məxrəc.
|
ARTİLLERİYA (ID - 1749)[fr.] 1. Müxtəlif quruluşlu və ölçülü toplar. Artilleriya atəş gücünə görə yüngül, ağır, böyük güclü və çox böyük güclü növlərə bölünür.
Topçu qoşunu. Topların quruluşu, xassəsi və hərbi əməliyyatda tətbiqi... |
ARTİST (ID - 1750)[fr.] İncəsənət əsərlərinin ifaçısı (aktyor, çalğıçı, müğənni və b.). Opera artisti. Sirk artisti. Balet artisti. Estrada artisti. - Opera və balet teatrının yaradıcı heyəti Sabirabad və Əli Bayramlı rayonlarına artist briqadası...
|
Bu səhifə dəfə baxılıb