İzahlı lüğət

ADAMCIĞAZ (ID - 251)

ox0. Yazıq adam, fağır adam; zavallı, mərhəmətə layiq insan (bəzən kinayə və istehza ilə “məhdud düşüncəli, səthi adam” mənasında işlənir). Adamcığaz az qala maşının altında qalmışdı.

ADAMCIL (ID - 252)

sif Adamyeyən, insan qanma həris olan.
// Vəhşi, yırtıcı.

ADAMCILLIQ (ID - 253)

is. Vəhşilik, yırtıcılıq.

ADAMDANQAÇAN (ID - 254)

sif Adamlara uyuşmayan, adamlarla ünsiyyət bağlamayan, ürkək.

ADAMLI (ID - 255)

sif dan. Yaxın adamı, böyüyü olan; köməyi, arxası, himayəçisi, qohum əqrəbası olan.

ADAMLIQ (ID - 256)

is. 1. İnsanlıq, tərbiyəlilik; ünsiyyət, adamlarla yola getmə. Onun heç bir adamlığı yoxdur. - [Nəcəf:] Bu da bizim adamlığımız!.. İ.Əfəndiyev.
2. Doğruluq, alicənablıq, insanpərvərlik, xeyirxahlıq, yaxşılıq.
...adamlıq...

ADAMOYNADAN (ID - 257)

is. və sif dan. Adamı araya qoyan, adam ələ salan, adama lağ edən, lağa qoyan.

ADAMSATAN (ID - 258)

is. Xain; xəbərçi.

ADAMSEVMƏZ (ID - 259)

sif və is. Adamları sevməyən, adamlardan xoşu gəlməyən, adamlardan qaçan, mərdümgiriz.

ADAMSEVMƏZLİK (ID - 260)

is. Adamsevməz adamın xasiyyəti.

ADAMSIZ (ID - 261)

sif Kimsəsiz, yalnız; adamı, köməkçisi olmayan; arxasız, himayəsiz. O adamsızdır, heç kəsi yoxdur.

ADAMSIZLIQ (ID - 262)

is. Kimsəsizlik, yalnızlıq, köməksizlik, arxasızlıq, himayəsizlik.

ADAMSİT (ID - 263)

[xüs. is.-dən] kim. Burun və boğazın selikli qişasına təsir edən zəhərləyici maddə.

ADAMYANA (ID - 264)

dan. 1. zərf b a x adamcasına. Pəs, biz deyirik ki, yumruq, sillə ortalıqdan çıxsın, uşaq ilə adamyana rəftar olsun ki, özü yaxşını yamandan dərk edib, bəd əmələ mürtəkib olmasın. “Əkinçi”.
2. sif Gözəl, yaxşı, abırlı,...

ADAMYEYƏN (ID - 265)

sif. İnsan əti yeyən, vəhşi, yamyam. Əbəs-əbəs neçin qaçırsan məndən; Mən ki, zalım, adamyeyən deyiləm. M.P.Vaqif. Adam da, div də, adamyeyən vəhşi heyvan da; Sənətin yüksəlişiylə mədəniyyətin zirvəsində; Əxlaqın süqutu...

ADAPTASİYA (ID - 266)

[lat. adapto - uyğunlaşdırıram] Orqanizmin quruluş və funksiyasının şəraitə uyğunlaşması.

ADAPTER (ID - 267)

[əsli lat.] Qrammofon (patefon) valının səsini reproduktor vasitəsilə vermək üçün elektromaqnitli cihaz.

ADAŞ (ID - 268)

is. Adları eyni olan adamlar. O mənimlə adaşdır. Adaşlar gəldilər. - Dodaqlarında kövrək təbəssüm, gözlərində maraq.
Tez sağal! - dedi, - adaş! R.Rza.

ADAŞLIQ (ID - 269)

is. İki və ya bir neçə adamın eyni adda olması.

ADAT (ID - 270)

ADBAAD (ID - 271)

zərf Hər kəsi, yaxud hər şeyi öz adı ilə, bir-bir adlarını deyərək. Adbaad çağırmaq. Adbaad yazmaq. - Mən sizi adbaad murova nişan verib istəmişəm.. M.F.Axundzadə. Mirkərim ağa bu işlərin cəmisini adbaad yazıb.. C.Məmmədquluzadə....

ADDA-BUDDA (ID - 272)

1. zərf Oradan-buradan, rabitəsiz. Adda-budda danışmaq. - Əziz xan əlini saldı cibinə, bir qayıtdı qonaqlara səmt, bir çöndü Məmmədhüseynə tərəf və başladı adda-budda danışmağa. C.Məmmədquluzadə.
// Dağınıq, nizamsız,...

ADDA-BUDDALIQ (ID - 273)

is. 1. Nizamsızlıq, tərtibsizlik, rabitəsizlik, dağınıqlıq, qarışıqlıq.
2. Bir təsərrüfata məxsus torpaq sahələrinin özgə təsərrüfatın torpaqları içərisində dağınıq halda olması. Adda-buddalıq yalnız kənd təsərrüfatı...

ADDAMA (ID - 274)

1. “Addamaq”dan fis.
2. is. məh. Çaydan, arxdan keçmək üçün düzəldilmiş keçid.

ADDAMAQ (ID - 275)

f Üstündən keçmək, üzərindən atılıb keçmək, aşıb keçmək, aşmaq. Çəpəri addamaq. Arxın o tayına addamaq.
[Şahvələd] o vaxt gəlib çatdı ki, gördü Qərib Kürü addayıb, kor-peşman geri qayıtdı Tiflisə. “Aşıq Qərib”....

ADDIM (ID - 276)

is. 1. Yeriyərkən ayağın qaldırılıb irəli atılmasından ibarət hərəkət; qədəm. Ağır addım. İri addım. Addım səsi eşitmək. Addımını yavaşıtmaq. Addımını sürətləndirmək.
Bir addım arasındakı məsafə qədər uzunluq...

ADDIMBAADDIM (ID - 277)

zərf Addımlarla, addım atdıqca, addım-addım izləyərək (başqasını).

ADDIMBAŞI (ID - 278)

zərf Hər addımda, hər yerdə, tez-tez, arası kəsilmədən. Nəğməyə söz verək, ötək ucadan; Şirin bülbül kimi hər addımbaşı. M.Rahim. ..Usta ona [Davuda] müstəqil iş tapşırır, addımbaşı yoxlayırdı. Mir Cəlal. Divanxana...

ADDIMLAMA (ID - 279)

“Addımlamaq”dan f.is.

ADDIMLAMAQ (ID - 280)

f. 1. Müntəzəm addımlarla yerimək, irəliləmək, irəli addım atmaq. [Firidun] tez özünü düzəldib irəli addımladı. M.İbrahimov. Gülnaz irəlidəki dəstədən xeyli geri qaldıqlarını elə bil yalnız indicə anlayıb sürətlə addımladı....

ADDIMLATMAQ (ID - 281)

“Addımlamaq”dan icb.

ADDIMLI (ID - 282)

sif. Yeriyərkən iri addım atan, addımı iri olan.

ADDIMLIQ (ID - 283)

is. 1. Bir addım məsafə.
2. Adətən saylara qoşularaq məsafənin neçə addım olduğunu göstərir. Həyət qapısından girən kimi sola burulmaq və beş addımlıqdakı dar pilləkənlərdən enmək lazım gəldi. M.İbrahimov.

ADDIMÖLÇƏN (ID - 284)

is. xüs. Piyada gedilən məsafəni ölçmək üçün cihaz.

ADDİSON (ID - 285)

[xüs. is. -dən] Böyrəküstü vəzilərin qabıq qatı funksiyasının xronik çatışmazlığı xəstəliyi. Addison xəstəliyinin əlamətləri.

ADEKVAT (ID - 286)

sif. [lat.] Eyni, uyğun, mütabiq. Adekvat cisim və hadisələr.

ADENOMA (ID - 287)

is. [yun.] tib. Bədənin müxtəlif üzvlərində əmələ gələn xoşxassəli şiş. Adenoma vaxtında cərrahi yolla müalicə edilməlidir.

ADƏ (ID - 288)

nida, dan. Haylama, çağırma, çağırış nidası (adətən oğlanlara deyilir). [Hacı Həsən:] Adə, Heydər! Durma, tez evə xəbər elə ki, otaqlara fərş salsınlar, qonaq gələcək. C.Məmmədquluzadə. Bəsdir, bu qədər başlama fəryadə,...

ADƏM (ID - 289)

[ər.] b a x adam. Səcdə qıl yarə könül, baxma o zahid sözünə; Adəm ol, mətləbi qan, eyləmə şeytan ilə bəhs. S.Ə.Şirvani.
□□ Adəm alması anat. - qığırdağın çıxıq yeri; xirtdək. ..Adəm alması deyilən xirtdək sümüyündən...

ADƏT (ID - 290)

is. [ər.] 1. Hər hansı bir xalqın həyatında qədimdən bəri qəbul edilmiş və kök salmış ənənə, rəsm. Rayonlarda xurafat və köhnə adət təsirlərindən qurtulmayan işçiləri biabır edirdilər.. Mir Cəlal.
// Qayda, dəb. Başına...

ADƏTA (ID - 291)

b a x adətən. Bu nə müdhiş hava, susuzluqdan; Adəta qıvrılıb yanar insan. H.Cavid.

ADƏTƏN (ID - 292)

zərf [ər.] Adət üzrə, həmişə olduğu kimi, bir qayda olaraq, daim, həmişə. Adətən az danışmağı sevən usta Ramazan şagirdinin üzünə baxmadan, bütün ürəyini boşaltmağa fürsət tapmış kimi yenə başladı.. M.Hüseyn.

ADƏTKƏR (ID - 293)

[ər. adət və fars. ...kar] b ax adətkərdə.

ADƏTKƏRDƏ (ID - 294)

sif [ər. adət və fars. ...kərdə] Adət etmiş, vərdiş etmiş, alışmış, öyrəşmiş. [Fərhad:] Lələ, qəlyandan, çubuqdan, papirosdan bir şeyə adətkərdəsinizmi? Ə.Haqverdiyev.
□ Adətkərdə olmaq - alışmaq, vərdiş etmək,...

ADƏTKƏRDƏLİK (ID - 295)

is. Adət etmə, vərdişlik.

ADHEZİYA (ID - 296)

is. [lat.] İki müxtəlif cinsli bərk və ya maye cismin bir-birinə yapışması.

ADI (ID - 297)

əd. dan. Qətiyyən, əsla, heç, yerlidibli. Bu işdən adı xəbərim yoxdur. Bundan sonra adı sizə ayaq basmayacağam.

ADIBƏDNAM (ID - 298)

dan. b a x bədnam.

ADIBƏDNAMLIQ (ID - 299)

dan. b a x bədnamlıq.

ADIBİLİNMƏZ (ID - 300)

sif Adı bəlli olmayan, öz adını gizli saxlayan, adı məlum olmayan. Bu adıbilinməz adam öz ərizəsinə görə, yoxsa budka ləğv edildiyinə görə tutduğu vəzifəsindən azad edilibdir? “Kirpi”.

Bu səhifə dəfə baxılıb

......
Insert Error: Table './shagird_myusers/spam_checker' is marked as crashed and last (automatic?) repair failed